Akademia Mbretërore Suedeze e Shkencave shpalli fituesit e Çmimit Nobel në Kimi për vitin 2025, duke përfshirë ndër ta edhe prof. Omar M. Yaghi, për kontributin e tij të jashtëzakonshëm në zhvillimin e strukturave metal-organike (MOFs) - materiale molekulare që kanë sjellë një revolucion në mënyrën si njerëzimi mund të ruajë, pastrojë dhe ripërdorë burimet natyrore.
Ai ndan këtë nder me Susumu Kitagawa nga Universiteti i Kiotos, Japoni, dhe Richard Robson nga Universiteti i Melburnit, Australi. Akademia theksoi se puna e tyre "ka krijuar një arkitekturë molekulare me hapësira të mëdha që mundëson ndërtimin e materialeve të reja për mbrojtjen e mjedisit dhe zhvillimin e qëndrueshëm."

Kush është Omar M. Yaghi
Omar M. Yaghi lindi në vitin 1965 në Amman, Jordanë, në një familje refugjatësh palestinezë. Që në fëmijëri u dallua për pasionin e tij ndaj shkencës dhe për këmbënguljen për të mësuar, edhe në kushte të vështira.
Ai ndoqi studimet e larta në Shtetet e Bashkuara, ku përfundoi doktoraturën në Universitetin e Illinois, Urbana-Champaign. Aktualisht, Yaghi është profesor i kimisë në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley, duke mbajtur karrigen e posaçme "James and Neeltje Tretter".
Në vitin 2021, ai mori shtetësinë saudite, duke u bërë kështu shkencëtari i parë me shtetësi saudite që fiton Çmimin Nobel në Kimi.
Fushat e tij të punës përfshijnë kiminë retikulare - një degë moderne e kimisë që studion ndërtimin e materialeve të reja përmes lidhjeve molekulare të organizuara me saktësi.
Ai është autor i qindra punimeve shkencore dhe ka marrë një sërë çmimesh ndërkombëtare për kontributet e tij në fushën e nanoteknologjisë dhe mbrojtjes së mjedisit.

MOFs - Zbulimi që sjell ujë nga ajri dhe pastron atmosferën
Zbulimi i Yaghit mbi metal-organic frameworks (MOFs) ka hapur horizonte të reja për përdorimin e kimisë në shërbim të njerëzimit.
MOF-et janë struktura kristalore që përbëhen nga jone metalike dhe lidhës organikë, të ndërtuara në mënyrë të tillë që krijojnë pore mikroskopike brenda tyre.
Këto pore ofrojnë një sipërfaqe të jashtëzakonshme për gram material - aq sa një kub i vogël i përmasës së një sheqeri mund të ketë sipërfaqe të barabartë me një fushë futbolli!
Përmes kësaj teknologjie, këto materiale mund të:
• Kapin dhe ruajnë dioksidin e karbonit (CO₂), duke ndihmuar në luftën kundër ndotjes dhe ngrohjes globale;
• Nxjerrin ujë të pijshëm nga ajri, edhe në zona të thata e shkretinore;
• Magazinojnë gazra energjetikë në mënyrë më të sigurt e më efikase;
• Katalizojnë reaksione kimike për të përmirësuar proceset industriale dhe mjedisore.
Këto zbatime kanë një ndikim të thellë në të ardhmen e njerëzimit, sidomos për vendet që përballen me mungesë uji e ndotje të ajrit.
Në një prononcim pas shpalljes së fituesve, Yaghi deklaroi:
"Kur merresh me shkencë, ti mëson të jesh i përulur. Ne ndërtojmë struktura të bukura jo për lavdi, por për të zgjidhur problemet që prekin njerëzit."
Në një intervistë për Fondacionin Nobel, ai shtoi: "Qëllimi im ka qenë gjithmonë të ndërtoj gjëra të bukura dhe të dobishme - sepse bukuria e vërtetë është ajo që i bën mirë njerëzimit."

Këto fjalë reflektojnë thellësisht filozofinë e tij mbi shkencën si shërbim ndaj njerëzimit, dhe janë në harmoni me mësimet e fesë islame, ku kërkimi i dijes shihet si një formë adhurimi dhe një rrugë për të njohur më mirë Zotin.

"Kërkoni dijen, edhe po të jetë në Kinë" - hadith profetik.
Prof. Omar Yaghi është dëshmi e gjallë e këtij parimi të madh islam: kërkimi i dijes nuk njeh kufij, dhe çdo zbulim që i shërben njerëzimit është një akt nderimi ndaj Krijuesit.