Të flasësh për atdheun dhe ta duash atë nuk do të thotë të flasësh për racizëm, fanatizëm apo nacionalizëm. Jo, por, do të thotë të flasësh për jetën, ndërtimin, rilindjen dhe thellimin e vlerave dhe parimeve edukative e arsimore. Atdheu është vendi ku kemi lindur dhe jetojmë ne, dhe ku kanë jetuar të parët tanë, vendi ku banon prej kohësh një popull a një komb, vendi ku lind e zhvillohet diçka për herë të parë. Pra, njeriu si krijesë e Allahut xh.sh., u krijua nga dheu, mbi të cilin ai do të jetojë dhe ai është vendqëndrimi i tij në këtë botë.(1)
Dashuria ndaj atdheut nga këndvështrimi fetar
Dashuria për atdheun dhe përkatësia ndaj një kombi dhe vendi është instiktive, një natyrë që Zoti xh.sh. e ka ngulitur në shpirtrat e njerëzve. Kur një person lind dhe rritet në një tokë, pi ujin e saj, thith ajrin e saj dhe jeton midis njerëzve të saj, natyra e tij e lidh atë me të, kështu që ai e do atë dhe është besnik ndaj saj. Për t'i lënduar ndjenjat e një personi, mjafton që t'i thuash atij se ti nuk ke atdhe. Në Kurani famëlartë, dashuria ndaj tokës-atdheut, është e shoqëruar me dashurinë ndaj vetvetes. Kurani ka shkuar deri në atë masë saqë dëbimin nga atdheu e ka vënë në një nivel me vrasjen. Zoti i Plotfuqishëm thotë:
"Sikur Ne t'i urdhëronim ata: "Vritni veten!" ose: "Lini shtëpitë tuaja!", pak prej tyre do ta bënin këtë..." (En Nisa, 66).
Ndërsa, në një vend tjetër në Kuran, dashuria ndaj tokës-atdheut, lidhet me vetë fenë. Zoti i Plotfuqishëm thotë:
"Allahu nuk ju ndalon të silleni mirë dhe të jeni të drejtë ndaj atyre që nuk luftojnë kundër jush për shkak të fesë dhe që nuk ju dëbojnë prej shtëpive tuaja. Me të vërtetë, Allahu i do të drejtët." (El Mumtehine, 8).
Po të mos ishte vlera e madhe që ka atdheu për njerëzit në përgjithësi, atëherë të dërguarit nuk do të kërcënoheshin me dëbim prej tij. Lidhur me këtë Zoti i Plotfuqishëm thotë:
"Mohuesit u thanë të dërguarve të tyre: "Ne do t'ju dëbojmë nga vendi ynë ose do të ktheheni në fenë tonë!" Atëherë, Zoti u shpalli (të dërguarve të Vet): "Ne do t'i zhdukim keqbërësit." (Ibrahim, 13).
Jonuz Zejnullahu, dëshmor i kombit (ish-medresant)
Transmetohet nga Enesi r.a., i cili ka thënë: Sa herë që i Dërguari i Allahut kthehej nga një udhëtim dhe shihte rrugët e Medinës, ai e shpejtonte devenë e tij, e nëse ishte mbi ndonjë kafshë, e lëvizte atë më shpejtë. Në një transmetim tjetër thuhet: Sa herë që kthehej nga një udhëtim dhe shihte muret e Medinës, ai e shpejtonte kalin e tij, dhe nëse ishte mbi një kafshë, e lëvizte atë nga dashuria për të.(2)
Ibën Haxheri, në komentimin e këtij hadithi, ka thënë: "Ky hadith tregon vlerën e Medinës dhe lejueshmërinë e dashurisë për atdheun dhe mallëngjimin për të."(3)
Pejgamberi a.s. e donte shumë atdheun e tij, Mekën, por ai u sprovua rëndë duke u dëbuar prej saj. Abdullah ibën Adij el Zuhriu, tregon se e ka dëgjuar Pejgamberin a.s., të thoshte, ndërsa qëndronte në tregun e Mekës në El Hazvah: "Për Allahun, ti je toka më e mirë e Allahut dhe toka më e dashur për Allahun. Sikur të mos isha dëbuar prej teje, nuk do të kisha ikur."(4)
Imam Dhehebiu, kur numëronte gjërat të cilat Pejgamberi a.s. i donte, përmende këto: "Ai e donte Aishen r.a., e donte babanë e saj, e donte Usamen, i donte dy nipërit e tij, i donte ëmbëlsirat dhe mjaltin, e donte malin Uhud dhe e donte atdheun e tij."(5)
Kështu e mbajti në zemrën e tij të pastër, shëmbëlltyra jonë, Muhamedi a.s., dashurinë e sinqertë për atdheun e tij.
Bazuar në ajetet dhe hadithet e lartpërmendura, mund të konkludojmë se feja islame e ka bërë obligim dashurinë ndaj atdheut, e ka bërë obligim ruajtjen dhe sigurimin e vatanit, ashtu që e ka ligjësuar luftën për ta mbrojtur atdheun atëherë kur të sulmohet nga dikush, dhe nëse në atë rast bie dëshmor, ai e ka gradën e lartë te Zoti i Madhërishëm dhe shpërblehet me Xhenet.
Ndikimi fetar te populli shqiptar në përkushtimin ndaj atdheut
Duke u nisur nga ajetet kuranore dhe hadithet të Pejgamberit a.s., edhe populli ynë që herët kanë qenë të ndërgjegjësuar për atdheun, e kanë pasur të qartë përkatësinë e tyre etnike, e kanë shfaqur atë me dashuri dhe krenari si dimensionin kryesor të shpirtit të tyre, e kanë ndierë me dhembje, i janë përkushtuar me dëshirë, kanë jetuar dhe kanë luftuar me idealin e atdheut në gji. Shumë gjenerata janë flijuar për këtë atdhe, për të arritur aty ku sot ne kemi arritur, që ta gëzojmë lirinë e vendit tonë. Dashuria ndaj atdheut nuk është vetëm fjalë goje, apo vargje të shënuara në libra, porse ajo duhet të zbërthehet në praktikë. Dashuria ndaj atdheut, përpos që kërkon që ta duam shumë, kërkon edhe sakrificë për të, kontribut të vazhdueshëm për t'i sjellë atij çdo të mirë dhe të largojmë çdo të keqe prej tij. Dashuria ndaj atdheut nënkupton që interesi i shtetit, pra i atdheut dhe i shoqërisë të jetë parësor dhe mbi interesat personale.
Dashuria ndaj atdheut është e lindur te njeriu. Ajo është dhunti e Zotit që është e qëndisur në shpirtin dhe zemrën e tij. Kah do që të shkosh përsëri malli për atdheun nuk shuhet asnjëherë. Çdo njeri duhet ta dojë vendin e vet dhe e ka për detyrë t'i dal zot atij në rast rreziku. Pra, besimtari i mirë është edhe atdhetar i mirë. Së këndejmi, nuk është rastësi që pikërisht nga radhët e ulemasë-dijetarëve shqiptarë myslimanë, kanë dalë atdhetarë të njohur dhe të përkushtuar ndaj atdheut, siç ishin: Haxhi Ymer Prizreni, Haxhi Zeka, Hoxhë Voka, Imam Vehbi Dibra, Hoxhë Kadri Prishtina, Mulla Idriz Gjilani, e sa e sa të tjerë, që nuk kursyen asgjë për liri. Nuk është rastësi që shumë organizata dhe institucione fetare kanë qenë vatra të organizimit të shqiptarëve në luftën për çlirimin kombëtar. Këtë rrugë dhe praktikë e ndoqën edhe ulemaja jonë e mëvonshme dhe prijësit tanë të shquar. Këtë rrugë e ndoqën edhe nxënësit dhe studentët tanë, të cilët, së bashku me strukturat e tjera të shoqërisë sonë, kontribuuan fuqishëm për lirinë dhe pavarësinë e vendit, si dhe për ndërtimin e shtetit dhe konsolidimin e tij. Motoja, "me fe dhe komb", apo, "me komb dhe fe" ishte dhe mbeti përkushtimi i tyre i paluhatshëm në rrugën e përhapjes së Islamit, por edhe në mbrojtje të të drejtave kombëtare kundër pushtuesve. Kontributi i hoxhallarëve për vatan nuk u ndal kurrë, por ai vazhdoi deri në luftën tonë çlirimtare ku, vetëm në këtë të fundit, në vijat e para të frontit u vranë 36 hoxhallarë.(6)
• Ta duash atdheun do të thotë t'i përmbushësh përgjegjësitë tua, ta ruash besimin e tij dhe ta përmbushësh atë ndaj popullit tënd.
• Ta duash atdheun do të thotë ta mbrosh atë, ta mbrosh shenjtërinë e tij dhe qytetarët e tij.
• Ta duash atdheun do të thotë ta ruash rendin e tij dhe ta reformosh popullin e tij, jo t'i korruptosh ata.
• Ta duash atdheun do të thotë ta respektosh të moshuarit, të jesh i sjellshëm me të rinjtë, të respektosh fqinjët, të mbash rendin dhe pastërtinë në rrugë dhe të mos ngacmosh askënd.
• Ta duash atdheun do të thotë të jesh i kujdesshëm për të gjitha pasuritë e tij dhe t'i trajtosh ato si vlerë e përbashkët e tërë popullit.
• Ta duash atdheun nuk është vetëm për një ditë në vit, ose për një fotografi apo një flamur, por përkundrazi ta duash atdheun çdo ditë dhe në çdo kohë.
Atdheu kërkon prind të mirë, i cili edukon fëmijët e tij në frymë të shëndoshë dhe në rrugë të drejtë. Kërkon mësues të mirë, të cilët i edukojnë dhe i mësojnë nxënësit në formën më të mirë të mundshme, kërkon punëtorë administrate, që iu kryejnë shërbime qytetarëve me ndërgjegje të plotë. Kërkon hoxhallarë, të cilët punojnë natë dhe ditë për vetëdijesimin e shoqërisë, që i lidhin njerëzit me fenë dhe atdheun e tyre, duke u shpjeguar atyre rëndësinë e atdheut, ruajtjen e tij dhe kultivimin e vlerave. Kërkon politikanë, që nuk e marrin postin për tjetër pos që t'u shërbejë popullit të tyre. Kërkon tregtarë dhe biznesmenë të mirë, të cilët synojnë ta përparojnë vendin dhe ta zhvillojnë ekonominë. Kërkon gazetarë të mirë, të cilët mbrojnë vlerat e popullit dhe i përhapin ato. Kërkon policë dhe ushtarë të mirë, që mbrojnë vatanin me dinjitet nga çdo e ligë e mundshme. Kërkon bujq, që punojnë tokën mirë dhe me vullnet. Pra, kërkon një sensibilizim gjithëpopullor të çdo individi. Dashuria ndaj atdheut nënkupton që interesi i shtetit, pra i atdheut dhe i shoqërisë, të jetë parësor dhe mbi interesat personale.
Fadil Rashiti, dëshmor i kombit (ish-medresant)
Mbrojtja e atdheut me pasuri dhe me trup është parim i fesë, dhe llogaritet kontribut i shenjtë, i cili gradohet lart dhe shpërblehet shumë nga Zoti xh.sh.. Nga ana tjetër, sipas mësimeve të Islamit, tradhtia ndaj atdheut është ndër mëkatet më të mëdha. Ata që nuk e duan atdheun e tyre, ata që punojnë për të keqen e popullit dhe të vatanit të vet ata nuk i do as Zoti Fuqiplotë.(7)
Si përfundim, i lutem Zotit xh.sh. që ta mbrojë vendin tonë nga çdo e keqe, fatkeqësi, konflikt dhe dëm. Lutemi që t'i udhëzojë prijësit tanë që të punojnë për të mirën e vendit. Të vendosë siguri dhe mbrojtje në vendin tonë, dhe të na kursejë nga përçarjet, konfliktet, mosmarrëveshjet, korrupsioni dhe dukuritë negative.
_____________________________________
1. Paqarizi, Sead, "Detyrat e besimtarit ndaj atdheut", Dituria Islame, Janar&shkurt, 2023, 11. Fe&Shkencë
2. Transmeton Imam Buhariu, hadithi nr. 1802
3. Ibën Haxheri, "Fet'hul Bari sherhu Sahihul Buhari", 3/621.
4. Transmetojnë Imam Alunedi, hadithi nr. 18715, Tinnidhiu, hadithi nr. 3925, Ibën Maxheh, hadithi nr. 3108, etj.
5. Ebu Abdullah Shemsuddin edh Dhehebij, "Sijeru Alami Nubela", 15/394.
6. Tërshani, Isa, "Atdhedashuria si kërkesë fetaro-islame", Dituria Islame, Nëntor, 2023.
7. Po aty.
