Kur’ani fisnik nuk është libër i mjekësisë, por, para së gjithash, libër udhëzues për njerëzit në aspektet e tyre trupore dhe shpirtërore.

Ajo që është interesante, është që Kur’ani është përshkruar si: “udhëzim, mëshirë dhe ilaç për ata që e besojnë.” (Kurani, 41: 44).
Për njeriun Kur’ani thotë se është kurorë e krijimit dhe mëkëmbës i Allahut të Madhërishëm në Tokë. Për këtë arsye, i Dërguari i Allahut, ka konkluduar: “Besimtari i fortë është më i mirë dhe më i dashur tek Allahu sesa besimtari i dobët.”(1) Ky hadith thekson faktin që myslimanët duhet të kenë kujdes të veçantë për shëndetin e tyre dhe gjithnjë duhet të synojnë të ruajnë gjendje të shëndoshë. Shëndeti, kjo duhet theksuar, është gjendje e qetësisë së plotë fizike, mendore dhe sociale, dhe jo vetëm mungesë e sëmundjes dhe dobësisë.
Ai urdhëron myslimanët që të konsumojnë ushqim të shëndoshë: “O ju njerëz, hani nga ajo që është në tokë e që është e lejuar dhe e mirë,..”(El Bekare, 168)
Përcakton llojet e ushqimit nga të cilat duhen shmangur:“Ai jua ndaloi juve vetëm cofëtinën, gjakun, mishin e derrit dhe atë që theret jo në emër të All-llahut....”(En Nahl, 115)
“(All-llahu) Jua ndaloi juve vetëm të ngordhëtën, gjakun, mishin e derrit dhe atë që theret (ngrihet zëri me të) jo në emër të Allllahut....”( El Bekare, 173)


Problemi i alkoolit, posaçërisht asocializmi alkoolik dhe mbyllja e alkoolistëve në vetvete –paraqet kërcënim serioz për stabilitetin
shoqëror

Ndalimi që ka të bëjë me ngrënien e mishit të derrit, njësoj është konstatuar edhe në Judaizëm. Në Leviticus, psalmi 7-8, mishi i derrit është përshkruar si i papastër dhe urdhërohet ndalimi i ngrënies së tij.
Nga ndalesat e Kuranit dhe Biblës, që kanë të bëjnë më ngrënien e mishit të derrit, mund të përfundohet qartë që kjo është paraprakisht për shkak të ruajtjes së shëndetit të njeriut. Për sa u përket pijeve alkoolike, myslimanëve u ndalohen rreptësisht, bile edhe në sasi të vogla. Problemi i alkoolit, posaçërisht asocializmi alkoolik dhe mbyllja e alkoolistëve në
vetvete-paraqet kërcënim serioz për stabilitetin shoqëror, bile edhe në vendet e industrializuara më përparimtare të botës. Kurani fisnik flet për kobet morale, sociale dhe shpirtërore të individit dhe shoqërisë në këtë mënyrë:
“O ju që besuat, s’ka dyshim se vera, bixhozi, idhujt dhe hedhja e shigjetës (për fall) janë vepra të ndyta nga shejtani. Pra,largohuni prej tyre, që të jeni të shpëtuar. Shejtani nuk dëshiron tjetër, përveçqë nëpërmjet verës dhe bixhozit, të hedhë armiqësi në mes jush, t’ju pengojë që ta përmendni Zotin dhe t’ju largojë nga namazi. Pra, a po i jepni fund (alkoolit e bixhozit)?”(El Maide, 90-91)
Përveç kobeve sociale që sjell me vete alkooli, sot, ky është një fakt i pranueshëm, ai sjell dëme tejet serioze në shëndetin e individit duke e deformuar atë tërësisht në karakterin e tij psikofizik. Të gjithë e njohim formimin e M.A.D.D. (Mothers Against Drunk Driving) në Amerikë. Ky aksion është themeluar nga fakti që një numër i madh i të rinjve amerikanë humbin jetën në gjendje të dehur. Mas-mediet luajnë një rol të rëndësishëm në lidhje me këtë problem.
Televizioni amerikan u tërhoqi vërejtjen qytetarëve që të mos drejtojnë makinën në gjendje të dehur, dhe kjo emetohet në programe speciale, me qëllim që publikut t’i ofrojnë shumë pije joalkoolike.


Asnjëherë nuk u është theksuar njerëzve – më e rëndësishmja - që të shmangin tërësisht alkoolin.

Njësoj ndodh edhe tek ne, bile në TV dhe gazeta tona të ditës reklamohen pijet alkoolike dhe duhani. Natyrisht, përderisa të mos punohet që të ndërpritet krejtësisht përdorimi i tij, nuk ka rëndësi se çfarë ofrohet si zgjidhje afatshkurtër, sepse kjo nuk sjell sukses në zgjidhjen e këtij problemi katastrofik.
Më tej, Kurani u shpall të gjithë myslimanëve që ata janë pjesë e pandashme e tërësisë së një bashkësie të madhe, Ymetit Islam. Transmetohet që Pejgamberi a.s.. ka thënë se anëtarët e Ymetit janë si një trup. Nëse një pjesë dhemb, atëherë ndjenë dhembje i tërë trupi.(2)
Kjo do të thotë se myslimanët duhet të përkujdesen për njëri-tjetrin në mirësi të ndërsjellë. Është interesant që sipas Islamit, shumica e obligimeve fetare janë urdhëruar që të bëhen në bashkësi (xhemat), kështu që asnjë mysliman të mos presë dhe të ndiejë pasiguri, mungesë ndihme dhe të ngelë i vetmuar. Bashkëshortësia u është urdhëruar, para së gjithash, që të gjejnë qetësinë, prehjen, mëshirën dhe dashurinë e ndërsjellë në mes
partnerëve, siç mëson Kurani fisnik:
“Dhe nga faktet (e madhërisë së) e Tij është që, për të mirën tuaj, Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë), ashtu që të gjeni prehje tek ato dhe në mes jush krijoi dashuri e mëshirë. Në këtë ka argumente për njerëzit që mendojnë.”(Er- Rum, 21)
Institucioni i zekatit është themeluar për të ndihmuar myslimanët që kanë nevojë për ndihma. Në këtë mënyrë mënjanohet depresioni mendor në ballafaqim me vështirësitë ekonomike, ose në raste kur individi humb vendin e punës në kohën e krizës ekonomike.
Ibn Kajjim el Xhevziu përfundon se ekzistojnë tri parime mjekësore: ruajtja e shëndetit, mënjanimi i gjërave të dëmshme dhe ruajtja nga dëmet. Ai pohon se lehtësirat që i janë dhënë të sëmurit, janë kryesisht për zbatimin e këtyre tri parimeve, për se sjellë shembujt vijues: së pari verseti që ka të bëjë me agjërimin;
“....ndërsa kush është i sëmurë ose në udhëtim, le të agjërojë aq ditë nga ditët e mëvonshme... .” (El Bekare, 185)
Kjo i lejon të sëmurit dhe udhëtarit agjërim të mëvonshëm për shkak të sëmundjes së tij, për shkak të mbrojtjes së shëndetit dhe fuqisë së tij. Shembulli i dytë është verseti që ka të bëjë me Haxhin:
“...Po kush është prej jush i sëmurë ose ka mundim koke (e rruhet para kohe), kompensimi është: agjërim, sadaka ose kurban..”(El Bekare, 196)
Pra i lejon të sëmurit ose atij që ka sëmundje të lëkurës, siç janë zgjeba, morrat apo diçka tjetër, të rruajë kokën edhe gjatë mbajtjes së ihramit, në mënyrë që të lirohet nga çdo gjë që do t’ia rrezikojë shëndetin. E treta, këshillon ruajtjen nga dëmi, Kurani këtë e thekson në versetin që ka të bëjë me abdesin:
“... Në qoftë se jeni të sëmurë ose në ndonjë udhëtim, ose ndonjëri prej jush vjen prej vendit të nevojës, ose keni kontaktuar me gratë dhe nuk gjeni ujë, atëherë mësyni (merrni tejemum) dheun e pastër dhe me të fërkoni fytyrat dhe duart tuaja...” (El- Maide, 6)
Prandaj të sëmurit i është dhënë lehtësi që të kursehet nga uji i ftohtë dhe të përdorë dheun apo pluhurin në vend të tij, në mënyrë që ta ruajë shëndetin.
Kjo që përmendëm, dëshmon qartë se Islami insiston për ruajtjen e shëndetit, në mënyrë që njeriu të ketë mundësi të kryejë detyrat e tij që i janë obliguar, dhe të realizojë rolin e tij si mëkëmbës i Allahut xh.sh. në Tokë.


Porositë specifike të ruajtjes së shëndetit, sipas parimeve islame

Ibn Sinai (Avicena, 980-1036) mjekësinë e ka përkufizuar (et-tibb) si dituri e gjendjes së organizmit të njeriut rreth shëndetit dhe tërë ajo që ka të bëjë me shëndetin; qëllimi i saj është ruajtja e shëndetit dhe përpjekja e saj që ta rikthejë shëndetin, sa herë që ai humbet.(3)
Në shëndet zakonisht shikohet si një gjendje natyrore e jetës sonë, ndërsa sëmurja është një formë e gjendjes jonatyrore, e cila godet trupin e njeriut, që mund të përballohet dhe të shërohet me përdorimin e medikamenteve përkatëse. Sëmundja, pa dyshim, i shkakton shumë pakënaqësi atij që ka goditur, por në asnjë mënyrë myslimani nuk e sheh durimin e dhimbjes si mallkim, hidhërim apo dënim të Allahut të Madhërishëm. Myslimani është i përgatitur që dhembjen e secilës sëmundje ta shikojë si sprovë, e cila në realitet e liron nga mëkatet.
Transmetohet që i Dërguari a.s. ka thënë:
“Asnjëherë besimtari nuk goditet nga një pakënaqësi, vështirësi, sëmundje, dhembje, bile as edhe brengë mendore, që të mos i falen mëkatet”.(4)
Rëndësia e kërkimit të shërimit mjekësor është paralajmëruar me versetin kuranor, në të cilin përshkruhet mjalti, i cili në vete përmban cilësi shëruese:
“....Nga barqet e tyre (të bletëve) del lëng, ngjyra e të cilit është e ndryshme dhe në të cilin ka shërim (bar-ilaç) për njerëz.....” (En Nahl, 69)
Prandaj është e kuptueshme që kompilimet e haditheve të ndryshme përfshijnë kaptinat e “Mjekësisë së të Dërguarit a.s. të Allahut”, ku janë të përshkruar me mjeshtëri hadithet për sëmundjen, shërimin e saj, të sëmurin dhe mënyrat e parandalimit të sëmundjes, etj..
Dr. Sejjid Husejn Nasr rëndësinë e kësaj literature e ka shprehur në këtë mënyrë: “Meqë hadithet janë udhërrëfyes i jetës së myslimanit të mirëfilltë, edhe pse hadithet mbi mjekësinë nuk përmbajnë një sistem mjekësor të shprehur qartë, kanë luajtur rolin kryesor në përcaktimin e atmosferës së përgjithshme në të cilën është zhvilluar dhe kultivuar mjekësia islame.
Udhëzimet e tyre janë pasuar me shekuj nga secila gjeneratë e myslimanëve, ato kanë përcaktuar shumë shprehi dietetike dhe higjienike të myslimanëve.


I Dërguari a.s. i kurajonte pasuesit e tij që të kërkonin përkujdesje mjekësore

Më tej “Mjekësia e Muhamedit a.s.” ka qenë libri i parë që është studiuar nga studentët e mjekësisë para se ata të merrnin detyrën e studimit të kompediumeve (paraqitjeve të shkurtra) të shkencës së mjekësisë. Në këtë mënyrë hadithi ka luajtur gjithmonë rolin vendimtar në formimin e gjendjes së përgjithshme, që ka motivuar myslimanët për studimin e mjekësisë.”(5)
“Një beduin erdhi te Pejgamberi a.s. dhe i tha: O i Dërguar i Allahut, a duhet të shërohemi? – ai u përgjigj: Po, o robër të Allahut, duhet të shëroheni, sepse vërtet Allahu nuk ka krijuar asnjë sëmundje, përveç një sëmundjeje, për të cilat të mos ketë siguruar ilaçin. Ata e pyetën: Cila është ajo sëmundje? – Ai u përgjigj: Pleqëria”.(6)
Gjithashtu, Pejgamberi a.s. ka thënë: “Për çdo sëmundje ekziston ilaçi.”(7)
I Dërguari ka vënë në spikamë rëndësinë e studimit të shkencave mjekësore para praktikimit të tyre, prandaj ka tërhequr vërejtjen: “Kush ofron tretman mjekësor, sa kohë që nuk di asgjë për mjekësinë, është fajtor.”(8)
Për këtë i Dërguari i ka këshilluar pasuesit e tij të kërkojnë ndihmën mjekësore nga ai që është profesionalist në lëmin përkatës. Transmetohet nga Xhabiri, r.a. që, kur ishte sëmurur Ubej bin Kab, Pejgamberi a.s.. e kishte dërguar mjekun që ta shëronte të sëmurin.(9)
M.M. Sharifi përfundon që i vetmi mjek i njohur në kohën e Pejgamberit, ishte Harith bin Kaladi, hebreu arab, i cili më vonë kishte përqafuar Islamin.(10)
Kjo i frymëzoi që të ndërtonin spitale, ku të sëmurëve u ofrohej kujdesi adekuat mjekësor. Historia na mëson që spitali i parë që ndërtuan myslimanët, kishte qenë spitali në Damask, në vitin 706, gjatë kohës së halifit Velid in Abdul Maliku. Tërë kujdesi dhe shërbimet mjekësore aty bëheshin falas.


_____________
(1) Sahih Muslim, “Kitab el-Kadr”, vol. 5, f.520-1.
(2) Sahih Muslim, “Kitab el Birr”, hadithi nr.66, vol.4, f 1999-2000.
(3) Ibn Sina, Ebu Ali el Husejn ibn Ali: El Kanun fi et-tibbi (Kairo: Mu’assasa el Halabi ve Shurekatru li el Nashr ve el-Tevzi) vol.1, f.3.
(4) Musnedi i El Imam Ahmed ibn Hanbelit, vol.6, f.167.
(5) Nasr, S.H: Shkenca dhe civilizimi në Islam (Pakistan; Suhail Academy, 1968) f. 192 193.
(6) Ebu Davud Sulejman ibn el Asab: Sunen Ebu Davud “Kitab et tibb”, Bejrut, pjesa e IV, f.3.
(7) Sahih el Buhari, “Kitab et tibb”, vëllimi III, pjesa e VII, f. 158.
(8) Sunen Ebu Davud, “Kitab ed-dijjah”, pjesa e IV, f.195.
(9) Sunen Ibn Maxheh, “Kitab et tibb”, pjesa e II, nr.3493, f.1156.
(10) Sharif M.M., Istoria Islamske filozofije, vëllimi II, f. 334