Meqenëse Syneti i Muhamedit a.s. ka diapazon shumë të gjerë, respektimi i tij do të thotë respektim i fesë, pa marrë parasysh se a ndërlidhet çështja e respektimit me gjërat primare apo me ato më pak të rëndësishme, sepse feja është tërësi që nuk pjesëtohet, prandaj edhe duhet të pasohet dhe të praktikohet si tërësi.

Allahu i Madhëruar, lidhur me këtë, thotë:” Thuaj: “Nëse e doni Allahun, atëherë ejani pas meje, që Allahu t’ju dojë, t’ju falë mëkatet tuaja, se All-llahu është që fal shumë, mëshiron shumë”. (Ali Imran, 31)
Allahu i Madhërishëm thotë gjithashtu:” Ju e kishit shembullin më të lartë në të dërguarin e Allahut, kuptohet, ai që shpreson në shpërblimin e Allahut në botën tjetër, ai që atë shpresë e shoqëron duke E përmendur shumë shpesh Allahun”. (Ahzab, 21)
Lidhur me këtë, Imam Gazaliu thotë:” Dije se çelësi i lumturisë është pasimi dhe respektimi i Synetit.
Duhet ta pasojmë Muhamedin a.s. në të gjithë hapat e jetës sonë, si: në lëvizjet e tij, në të ushqyerit e tij, në gjumin e tij, në të folurit e tij, etj. Këtë nuk e them që Muhamedi a.s. duhet të pasohet vetëm në praktikat e tij gjatë ibadeteve,- sepse kjo gjithsesi duhet të ndodhëpor ai duhet të pasohet edhe në zakonet e tij, sepse me këtë arrihet pasimi i plotë i Synetit. Lidhur me këtë, Allahu i Madhëruar thotë:” Thuaj: “Nëse e doni Allahun, atëherë ejani pas meje, që Allahu t’ju dojë, t’ju falë mëkatet tuaja, se All-llahu është që fal shumë, mëshiron shumë”. (Ali –Imran, 31) Gjithashtu thotë: ”Çka t’ju japë Pejgamberi, atë merreni, e çka t’ju ndalojë, përmbahuni”. (El Hashr, 7)
Vallë, mos edhe pas gjithë kësaj, i mençuri do të hezitojë ta respektojë Synetin dhe do të thotë: I tërë Syneti nuk është tjetër vetëm traditë dhe zakon dhe për këtë shkak nuk është e domosdoshme të pasohet.
Ne jemi më se të sigurt se ka gjëra nga Syneti, që Pejgamberi a.s. i vepronte gjithherë, por ka gjëra që i vepronte vetëm nganjëherë. Ka nga Syneti gjëra të cilat, nëse praktikohen, kanë vlerë të madhe dhe ne për to kemi shpërblim të madh, si për shembull: falja e namazeve me xhemat, por ka gjëra në Synetin e Pejgamberit a.s., të cilat kanë vlerë më të vogël, si p.sh: ngrënia me dorën e djathtë, e gjëra të detajuara që kanë të bëjnë me jetën e Pejgamberit a.s..

Urtësia e kuptimit të synetit

Disa njerëz konsiderojnë se respektimi dhe praktikimi i këtyre gjërave me vlerë të vogël në Synetin e Muhamedit a.s., është një teprim që nuk justifikohet. Të tillët nuk e kuptojnë urtësinë pse njeriu duhet të ushqehet me dorën e djathtë e jo me të majtën. Sidomos tani, kur ekziston diçka që quhet “civilizim”, i cili i plotëson kërkesat e njerëzve dhe u lejon atyre që, kur të hanë, të hanë me të dy duart dhe mund të kapin me njërën dorë thikën e me tjetrën pirunin. Këta njerëz janë prej atyre të cilët dëshirojnë të trajtojnë dhe peshojnë gjithçka me logjikën e tyre, qoftë edhe çështjet e fesë, të cilat ndërlidhen edhe me rregulla, moral dhe edukatë. Ndërkohë që këta vetë pohojnë se edhe logjika ka kufirin e vet. Këta njerëz duhet ta dinë se nuk ka një logjikë absolute, por logjika e çdo njeriu ndikohet nga faktorët ku rritet ai, ku edukohet dhe ndikohet nga besimi që përqafon dhe është fanatik ndaj tij. Kështu, në vendimet logjike që merr njeriu e që kanë të bëjnë me çështjet e fesë, mund të dyshohet shumë, sepse besimi fetar nuk ka burim ambientin, rrethin, kulturën apo logjikën e njeriut, veçse ka burim kryesor Fuqinë absolute (Allahun e Madhëruar). Në saje të këtij realiteti dhe respektit që Islami i dhuron logjikës njerëzore, rezulton liria e përgjithshme e hyrjes në fenë islame, e bindjes logjike, e asaj të zemrës dhe e asaj nënshtruese dhe dorëzuese. Thotë Allahu i Lartmadhërishëm: ”Në fe nuk ka dhunë. Është sqaruar e vërteta nga e kota”. (El- Bekare, 256).
Mirëpo, pasi pranon fenë islame dhe hyn në të, njeriu atëherë duhet t’i respektojë dhe t’u nënshtrohet rregullave të saj. Kjo duhet të bëhet, pa marrë parasysh nëse i kupton apo jo ato rregulla dhe ligje. Kjo pra është shumë e logjikshme dhe ky njeri, nëse ka bindje të thellë, vëren se këto rregulla qenkan nga Allahu i Madhërishëm dhe nga Dija e Tij absolute.

Dobitë nga praktikimi i Synetit

Këto rregulla përmbajnë atë që shkon në dobi të njerëzve dhe u largon të dëmshmen, pra, pse të refuzojmë dhe të shpifim se disa nga këto rregulla që vijnë, qoftë nga Allahu, qoftë nga i Dërguari a.s., - i cili nuk flet nga mendja dhe dëshirat e tij- janë të palogjikshme dhe të padobishme. Prandaj, meqë pajtohemi me tërë atë që ka sjellë Pejgamberi a.s., duhet ta praktikojmë atë, pa marrë parasysh se a është e domosdoshme apo jo, sepse pas këtij praktikimi, do të zbulojmë edhe urtësitë që rrjedhin nga këto rregulla.
Kjo rezulton nga një rregull e artë që është: Islami është nga ana e Allahut, prandaj nuk ka mundësi të bjerë në kundërshtim me logjikën ose me natyrën e njerëzve, të cilën Allahu i Madhërishëm e ka krijuar në këtë formë. Të mendojmë, pra, për dobitë që mund të rezultojnë nëse praktikojmë Synetin e Muhamedit a.s., dhe sidomos për atë që ai ka lënë mundësi zgjedhjeje, për t’u praktikuar ose për t’u lënë, qoftë e vogël a e madhe, dhe që këtu ne pajtohemi me disa hulumtues të cilët përmendin dobitë e praktikimit dhe të respektimit të Synetit
Ja disa dobi të respektimit dhe praktikimit të Synetit:
1- “ Trajnimi i njeriut në mënyrë sistematike që brendinë e tij ta gjallërojë me njohuri të sakta, me vigjilencë dhe me kontroll të plotë ndaj vetvetes”. Allahu i Madhëruar e ka dalluar njeriun nga të gjitha krijesat e Tij, me vullnetin të lirë, por nëse ai u nënshtrohet traditave dhe veprimeve të veta të palogjikshme, atëherë këtë vullnet mund ta humbë, sepse veprimet dhe traditat e tilla që veprohen befas për një moment, kanë efektin e tyre negativ dhe mund të konsiderohen sikur gurët me cepa në rrugën e garave. Pra, ky vullnet duhet të jetë i ngulitur dhe shumë aktiv në brendinë e njeriut dhe pa këtë vullnet pozitiv, njeriu nuk duhet të marrë vendime, sepse të gjitha ato vendime që marrim në mungesë të këtij vullneti dhe kontrolli të vetvetes, mund të kenë efekte negative. Praktikimi dhe respektimi i syneteve jo të domosdoshme, na ndihmon që të arrijmë këtë vullnet, por këtu kërkohet një përpjekje dhe një mund, sepse medoemos do të ballafaqohemi me sfida, veçanërisht në kohën kur ne jetojmë. Ne e kuptojmë se falja e namazeve me xhemat në kohën e tyre, ka vështirësi dhe kërkon mund të madh, sidomos nëse bëhet fjalë për namazin e sabahut ose për synetet para dhe pas farzeve, sepse jemi të sigurt se praktikimi i tyre në kohën e dinamizimit dhe të zhvillimit kulturor, kërkon përpjekje dhe është sfidë e madhe. Por gjithashtu konsiderojmë se ngrënia me dy duart, duke e mbajtur në njërën pirunin e në tjetrën thikën, gjithashtu konsiderohet sfidë dhe përshtatje me ambientin dhe rrethin ku jeton njeriu.
Pra, njeriu duhet ta fusë në funksion vullnetin e tij dhe duhet ta ripërtërijë atë në të gjitha veprimet e tij, sepse ky vullnet mund të vdesë dhe t’u nënshtrohet traditave dhe zakoneve të cilat, të shumtën e rasteve pa vetëdije, sjellin rezultate negative. Cili do të jetë rezultati nëse do të vdesë ky vullnet? Njeriu i qytetëruar në këtë dinamizëm bashkëkohor, do të ketë nevojë më shumë se kurrë për këtë vullnet në vazhdimësi, prandaj do ta kërkojë atë po nuk do ta gjejë.

Përtacia e mendjes s’është më e vogël sesa përtacia e trupit

Ky, pra, është sekreti i fenomenit të ikjes nga përgjegjësitë e jetës që ne vëmë re sot në shumicën e vendeve të zhvilluara të botës, dhe kjo bëhet në mënyra të ndryshme, por më e përhapura është vetëvrasja. Thotë Muhamed Esedi: ”Mund të mos jetë e rëndësishme për një njeri ngrënia me dorën e djathtë ose me të majtën, por ajo që është me rëndësi të veçantë, është që veprimet tona të jenë të sistematizuara sipas një programi i cili gjithmonë i vë nën kontroll veprimet tona. Përtacia e mendjes nuk është më e vogël sesa përtacia e trupit, sepse, nëse bëjmë një krahasim në mes të njeriut në jetën moderne dhe atij në jetën primitive, do të gjejmë një dallim shumë të madh.
Për shembull: nëse kërkojmë nga i pari që të kalojë një distancë rruge në këmbë, ai do të ecë, por do të ndalet shumë shpejt. Ai ndien një lodhje të madhe, sepse nuk është trajnuar dhe kalitur për ecje të gjatë, meqë jeta moderne e tij i ka siguruar mjete që e bartin nga një vend në një tjetër, madje për një kohë të shkurtër. Por, nëse kërkojmë nga i dyti që, të njëjtën distancë rrugore ta kalojë, ai nuk do të hezitojë aspak dhe do t’ia dalë deri në fund e nuk do të ndiejë ndonjë lodhje të madhe. Kjo, pra, ndodh, sepse ky njeri është trajnuar dhe kalitur në këtë sistem, - të ecë me këmbët e tij pa mjet transportues. Pastaj thotë: ”Kështu, pra, po qe se domosdoshmërish kërkohet nga ne që t’u nënshtrohemi veprimeve tona në të gjitha lëvizjet - të veprojmë ose jo, kjo ndërlidhet ngushtë me atë që quhet vullnet logjik dhe kontroll i vazhdueshëm i vetes sonë. Gatishmëria jonë zhvillohet gradualisht, derisa të arrijë të bëhet një natyrë në vete e vetes sonë, prandaj përtacia jonë edukuese do të eliminohet sipas vazhdimësisë së gjërave që i veprojmë. Këtu fshihet urtësia e asaj që Pejgamberi a.s. këshillonte, që njeriu ta falë namazin vullnetar dhe synetet në shtëpi të vet, sepse kjo është më e mirë për shtëpinë dhe për lëvizjen dhe edukimin e vullnetit të tij. Por edhe shtytësit për ta falur synetin apo namazet vullnetare të tjera në xhami,
janë të shumtë, veçse me faljen e këtyre namazeve në xhami nuk do të thotë që njeriu nuk do të mund të kontribuojë në edukimin e vullnetit të tij, pra nëse i fal synetet qoftë në xhami qoftë në shtëpi, po me përkushtim dhe me përpikëri, atëherë ai ka arritur të edukojë vullnetin e tij. Kështu, po qe se dëshirojmë që syneti të japë frytin dhe dobinë e vet në këtë aspekt dhe, derisa të mos bëhet traditë, atëherë është e domosdoshme që, kur ta kryejë atë, të jetë vigjilent dhe të mos e kryejë sipërfaqësisht duke mos përfituar nga ai. Në këtë rast ai do të bëhet vetëm një rit që kryhet, po nga ai nuk përfitohet aspak në edukimin dhe sjelljen e myslimanit. Ka myslimanë të cilët, para faljes së namazit, fërkojnë dhëmbët e tyre me gishtërinj në vend të misvakut dhe duke u përkujdesur ta praktikojnë dhe ta respektojnë synetin…jo! “Misvaku është pastrues i gojës dhe me praktikimin e tij arrihet kënaqësia e Allahut”. Pra, kjo nuk arrihet ndryshe përveçse me përdorimin e misvakut, kurse fërkimi i dhëmbëve me gishtërinj nuk arrin vlerën misvakut, ai bile mund t’i dëmtojë dhëmbët pa masë. Në këtë rast nuk arrijmë përpjekjen e duhur për të ndikuar në edukimin e vullnetit tonë pozitiv. E Pejgamberi a.s., lidhur me këtë, thotë: ”Sikur të mos u vinte vështirë Ymetit tim, do t’i urdhëroja ta përdornin misvakun para çdo namazi”.
Pra, po qe se myslimani dëshiron vërtet ta pasojë dhe respektojë Synetin, po edhe ta mposhtë pasivitetin e tij, atëherë duhet të veprojë kështu. Pra, syneti nuk është siç pohojnë disa kritikë që pretendojnë se ai ka arritur përmes njerëzve të dyshimtë. Jo, ai ka arritur përmes njerëzve të edukuar me edukimin e Pejgamberit a.s.. Sigurisht që respektimi i tyre i Synetit ishte në nivelin më të lartë që kërkohej, prandaj ky ishte shkaku i ngadhënjimit të tyre përgjatë historisë.



Avdyl Rrahmani
Dituria Islame 243