Hyrje

Diversiteti është shumëllojshmëri. Shumëllojshmëria është ndryshim; ndryshim mentalitetesh, kulturash, edukimesh kur është fjala për njerëzit; ndryshim gjatësish, ngjyrash e aromash kur është fjala për bimët; ndryshim formash, funksionesh e dobishmëri kur është fjala për kafshë e shpendë. Avancimi dhe imponimi i diversiteteve çon në kaos dhe shkatërrim. Ofrimi i diversiteteve si pasuri është formim i mozaikut të plotë. Kopshti më i bukur është jo ai i njëtrajtshmi, me një lloj lule, por ai përplot lule me ngjyra, aroma, madhësi të ndryshme. Shembullin e tillë duhet ta ndjekin edhe njerëzit. Vetëm bashkimi sjellë integrim e vëllazëri. Ndarja sjellë varfëri, izolim, nënshtrim e shkatërrim. Në këtë frymë kemi ajetin kur’anor:

“A nuk e sheh se All-llahu lëshon nga qielli ujë, e Ne nxjerrim me të fruta, ngjyra e të cilave është e ndryshme, e edhe nëpër kodra ka vija të bardha e të kuqe ngjyrash të ndryshme, e ka edhe shumë të zeza. Edhe nga njerëzit, nga gjallesat, nga kafshët po ashtu ka të ngjyrave të ndryshme. Po Allahut ia kanë frikën nga robërit e Tij, vetëm dijetarët, All-llahu është mbi gjithçka është mëkatfalës.” (Fatir, 27-28).[1]


Diversiteti i dekorit tokësor

Allahu i madhërishëm e lëshon (e zbret) ujin, bekimin e Tij nga qielli në Tokë. Uji e mbulon sipërfaqen e tokës, por depërton edhe në thellësinë e saj. Nga ana tjetër, me tërë dashurinë e mundshme toka ia kthen dhuratën qiellit. Kjo dhuratë e kthyer manifestohet në bimë e lule të ndryshme, në ngjyra e aroma të shumta, në fruta e dobi të tjera – të gjitha nga një burim – dhuratë e Krijuesit të lartësuar.
Disa filizë, ndonëse kanë një nënë, tokën, ato janë me ngjyrë të bardhë e disa me të zezë, disa me të kuqe e disa me të gjelbër, disa me të verdhë e disa me të kuqe, violete apo hiri. Po ashtu, edhe lëngu i tyre dallon, edhe pse të gjitha i ushqen po ajo nënë: disa e kanë lëngun e dendur, e disa të rrallë, disa të ftohtë e disa të ngrohtë; disa lëngje shërojnë, disa janë të ëmbël, disa të hidhëta, disa të tharta e disa pa shije të caktuar.[2]

“E në tokë, copa sipërfaqesh, te ngjitura njëra me tjetrën, kopshte të hardhisë, të mbjella (të llojllojshme) dhe hurma (bimë këto) që janë të degëzuara në shumë trupa dhe jo të degëzuara (nga një filiz) e të gjitha ujiten nga një ujë, dhe Ne shijen në ngrënie të frutave të tyre e kemi dalluar njërën prej tjetrës. Edhe kjo dëshmon për argumente për njerëzit e mençur.” (Er-Rra’d, 4).

Krijimi i Allahut edhe pse nga një nënë - toka – ka aq llojllojshmëri, po ashtu, tërë kjo llojllojshmëri sjell aq unitet. Ato përbëjnë një pamje të mrekullueshme, një tërësi të jashtëzakonshme dhe një shkollë tejet udhëzuese: gjithë ky diversitet në botën e bimëve i shërben një uniteti madhështor që do të duhej ekzistuar edhe ndërmjet njerëzve.[3]

Diversiteti i përjetimit të besimtarëve

Në ajetin e cituar në fillim të tekstit nuk është përmendur rastësisht diversiteti njerëzor krahas atij bimor e shtazor, krahas atij të natyrës dhe dukurive të tjera që ekzistojnë në këtë univers. Ashtu sikur që toka dhuron bimë me ngjyra e aromë të ndryshme, me gjatësi e fruta të ndryshme, ashtu është edhe te njeriu: i frymëzuar nga Shpallja, kemi njerëz me aftësi të ndryshme perceptimi, njohjeje, komunikimi dhe depërtimi.
Për shembull, për Ibn Abbasin thonë shokët e tij se e kuptonte aq mirë thelbin e Shpalljes sa që i mahniste të pranishmit: “Kur i lexohej ndonjë ajet, na shpjegonte sikur po shikon në Pllakën e Ruajtur Mirë (Levhi Mahfudh)”.
Nga ana tjetër, disa njerëz, sikur beduini i cili e pyeti Muhammedin a.s.: “Nëse besoj në Zotin, melekët e Tij, librat e Tij, pejgamberët e Tij, në Ditën Fundit dhe çdo gjë që më godet, e keqe apo e mirë, është nga Zoti; nëse e theksoj shehadetin, e fali namazin, e ndaj zekatin, e agjëroj muajin ramazan dhe e kryej haxhin, dhe tërë kësaj nuk i mungoj apo pakësoj diçka, çfarë është fundi im?” Pejgamberi a.s. iu përgjigj: “Ti je nga të shpëtuarit.”
Shembujt e sipërm tregojnë se diversiteti ekziston mirëpo ky fenomen nuk paraqet ndonjë problem para Krijuesit. Kushdo që i përmbahet këtyre kushteve, të imanit dhe të islamit, ai njeri do të jetë në anën e të shpëtuarve.
Njeriu, edhe pse i lindur me natyrë të pastër (fitreh / islam), për shkak të rrethanave të ngatërruara në shoqëri, sikur po e humb karakterin e tij burimor (fitreh), duke mos u angazhuar në perceptimin e plotë të begative dhe po shndërrohet në person të verbër. Ata e kanë të qartë se uniteti mysliman, ndihma dhe mirëkuptimi i ndërsjellë është detyrim, por shpesh neglizhojnë detyrimet e tyre dhe sillen në pajtim me ajetin kur’anor:

“... Pra nuk janë sytë të verbër, por zemrat që i kanë në kraharor.” (El-Haxh, 46).
Duke pasuar Udhëzimin si kriter çdo person bënë pjesë ose ndër jobesimtarët ose ndër besimtarët, ndër ata që shohin apo ata që nuk shohin. Diversiteti i mendimeve nuk është çështje individi, por çështje e dhuratës së Zotit dhënë njeriut, që njeriu të meditojë, të analizojë dhe në fund të përfundojë. Gabimi nuk është në këtë dhuratë, apo në këtë liri mendimi, por në jokorrektësinë e perceptimit të ndonjë individi.[4]


Devotshmëria si kriter bazë i njerëzve

Diversiteti i natyrave njerëzore është i drejtuar nëpërmjet hierarkisë cilësore të llojit të veçantë. Kjo hierarki konsiston në përparësitë e disa personave ndaj disa të tjerëve në bazë të dallimeve reciproke sipas devotshmërisë. Kjo bënë që në Tokë të kemi rend dhe manifestimin historik të mëvetësisë së çdo njeriu. Për këtë arsye edhe është thënë se Allahut nga krijesat e Tij i frikësohen të diturit. Sepse, të diturit posedojnë dijen dhe vetëdijen për fuqinë dhe madhërinë e Allahut. Njerëzit e ditur më së forti dhe më së miri e besojnë Ditën e Gjykimit. Se kush janë të ditur na dëfton Ibn Abbasi i cili thotë se “ata të cilët e dinë se Allahu është çdo gjë” (enna’ll-llahe ala kul-li shej’in kadir).

Kush janë ata “të ditur”?

Përgjigjen në këtë pyetje e jep Kur’ani:

“Ata që lexojnë Librin e Allahut, kryejnë namazin dhe japin fshehtazi dhe haptazi, nga ajo që i kemi furnizuar ne, mund të shpresojnë në tregti që nuk humbet. Se Ai do t’ua plotësojë shpërblimet, madje nga mirësia e tij u jep edhe më tepër, Ai, vërtet, fal shumë dhe është mirënjohës.” (Fatir, 29-30).
Në kontekst të trajtimit tonë do të themi se muslimanët duhet çmuar sipas besimit dhe veprimit të tyre në pajtim me shartet imano-islame, kurse të vlerësohet sipas devotshmërisë së tyre. Duhet braktisur deklaratat dhe publikimet përplot urrejtje ndaj tjetrit që është formuar diç më ndryshe. Akuzat vehabiste kundër të gjithë të tjerëve (hanefinjve, esh’arinjve, sufinjve), të shi’itëve kundër sunitëve dhe anasjelltas, e të tjera, kryesisht pa argumente dhe përplot patetizëm e patriotizëm, janë shenjë e adoleshencës dhe papjekurisë sonë. Jam i mendimit që secili grup të flet për vetveten e jo për tjetrin dhe secili të flas në suazë të akaidit dhe sheriatit. Zemrat tona do ta vlerësojnë dhe çmojnë çdo vlerë të mirëfilltë. Këta janë “të ditur” e jo ata që përplasen, atakojnë, anatemojnë dhe hartojnë lista heretikësh për ekzekutim.
Ebu Hanife lidhur me këtë çështje pohon të ketë dëgjuar Vathile ibni El-Eska’a r.a., i cili kishte deklaruar ta ketë dëgjuar Pejgamberin a.s., duke thënë: “Mos i shpalos të metat e vëllait tënd. Është e mundur që Allahu ta falë atë, e ty të të vejë në sprovë”.[5]
Ibn Kethiri shënon se Ibn Mes'udi ka thënë:
“Nuk konsiston dija në njohjen e numrit të madh të haditheve, por dija konsiston në madhështinë e devotshmërisë.” [6]
Maliku i ditur ka thënë po ashtu:
“Nuk konsiston dija në njohjen e shumë transmetimeve. Dija është dritë që Allahu e vendosë në zemër.”
Prandaj, t’i lejojmë Dritës t’i ndriçojë shpirtrat tonë, që me prehje t’i përmbushi zemrat tona. Të dalim nga errësira e arbitraritetit të cilat na largojnë nga myslimanët tradicionalisht ndryshe të edukuar. Ky mesazh në rrafshin praktikë synon pajtimin e grupimeve myslimane. Ky mesazh nuk synon përjashtimin e të tjerëve, nuk synon rrënimin e atyre “ndryshe”, por synon të tregojë në gabimet, lajthitjet dhe mëkatet që nuk kanë të bëjnë me traditën islame dhe Islamin. Ky mesazh synon shtrirjen e dashurisë për të vërtetën dhe këmbënguljen në shtyllat e të vërtetës.[7]


________________________________________
[1] Shih: Muhammed El-Gazali, Komenti tematik i Kur’anit famëlartë, Shkup, 2007, fq. 427.
[2] Shih: http://www.znaci.com/razumijevanje/art118_0.html .
[3] Shih: Muhammed El-Gazali, Komenti tematik i Kur’anit famëlartë, Shkup, 2007, fq. 243.
[4] Shih: http://www.znaci.com/razumijevanje/art118_0.html.
[5] Musnedi i Imam Ebu Hanifes, Prishtinë, 2009, fq. 91.
[6] Ibn Kethir, Tefsir’ul-Kur'an’il-adhim, vëll. III, fq, 730.
[7] Shih: http://www.znaci.com/razumijevanje/art118_0.html.