Vitet e profetësisë në Medine


Vrik pas ardhjes së Profetit a.s., njerëzit, si vendasit ashtu edhe mërgimtarët, e quajtën qytetin e tyre Medinetu ‘n-Nebi (Qyteti i Profetit) ose thjesht Medinë. Në këtë fazë, kishte disa grupe të dallueshme që jetonin në Medine. Aty ishin dy fiset kryesore ndërluftuese vendase, Evs dhe Hazrexh. Brenda këtyre fiseve kishte anëtarë që ishin bërë myslimanë dhe të tjerë që kishin mbetur paganë. Ata që ishin bërë myslimanë quheshin ensarë (mbështetës). Në mesin e tyre kishte edhe një grup që kishin pandehur se hynin në Islam për qëllimet e tyre të fshehta, por në të vërtetë ishin të dyfytyrshëm. Përveç kësaj, kishte edhe mërgimtarë myslimanë nga Meka, të cilët njiheshin si muhaxhirunë ose emigrantë. Atje kishte edhe tri fise të fuqishme hebreje.
Duke pasur parasysh këtë larmi fisnore dhe fetare në atë që ishte një qytet i vogël, nuk ishte e lehtë të ruaje paqen ndërmjet të gjitha grupeve. Megjithëkëtë, Profeti e bëri këtë duke përpiluar dokumentin e famshëm që tani quhet Karta e Medinës ose Kushtetuta e Medinës. Dokumenti që ka mbijetuar deri më sot ishte një seri marrëveshjesh formale për mossulmim midis të gjitha grupeve të ndryshme në Medine asokohe. Ai “përcaktoi marrëdhëniet e ndërsjella midis myslimanëve dhe hebrenjve me një deklaratë të së drejtës së secilës palë në funksionimin civil të qytetit”.(1) Këtu, siç vë në dukje edhe Yahiya Emerick, qëllimi kryesor i dokumentit ishte krijimi i një ndjenje të përbashkët vetvetësie (identiteti)
si qytetarë të një shteti. Vetvetësia e përbashkët në asnjë mënyrë nuk do të thoshte se hebrenjve iu kërkua të hiqnin dorë nga feja e tyre ose ta pranonin Muhamedin si profet. Pakti thjesht pohonte se myslimanët dhe hebrenjtë do të kishin status të barabartë para ligjit.(2)
Kjo marrëveshje, që daton gjashtë shekuj para Magna Carta-s angleze, ishte ndoshta kushtetuta e parë e shkruar e prodhuar ndonjëherë kudo në botë, që parashikonte një shoqëri të larmishme. Ajo, jo vetëm që e bashkoi gjithë Medinën, por gjithashtu ishte në gjendje të mbante çdo armiqësi të huaj nga dëmtimi i ndonjërit prej qytetarëve për dhjetë vitet e ardhshme. Tani e gjithë Medina i dha betim besnikërie Profetit a.s., dhe pikërisht në këtë fushë shoqëria e parë myslimane, ymeti, i vendosi rrënjët e veta dhe gjithashtu mu aty Profeti a.s. krijoi selinë e parë të qeverisjes islame.
Profeti a.s. u përfshi shpesh në shtjellime fetare me çifutët që nga ditët e para në Medine. Një ditë, një delegacion prej gjashtëdhjetë priftërinjsh të krishterë nga rrethina e Nexhranit shkoi të debatonte e të mësonte nga njeriu, mësimet e të cilit po tërhiqnin kaq shumë nga bashkëfetarët e tyre.(3) Kështu, të tria besimet abrahamike u takuan në një vend. Ky “Kuvend i Tri Feve ishte i gjallë teksa secila palë u përpoq të bënte të ditur vendin e vetë”.(4) Ata debatuan kryesisht mbi natyrën e Isait (Jezuit) dhe çështjen e profetësisë së Muhamedit. Në ato çaste, Profeti a.s. u kujtoi mysafirëve të tij se Islami i njeh shpalljet e mëparshme, si Ungjijtë dhe Tevratin, siç rrëfen Kurani: “...Allahu! Nuk ka zot tjetër (që meriton adhurimin) përveç Tij, të Gjallit, të Përjetshmit, Mbajtësit të gjithçkaje. Ai të ka shpallur ty Librin, me të vërtetën e saktë, duke vërtetuar shpalljet e mëparshme. Ai i ka zbritur Tevratin dhe Ungjillin, më parë si udhërrëfyes për njerëzit dhe ka zbritur edhe Dalluesin (e së vërtetës nga e pavërteta)...”(Ali Imran, 1-4).
Më pas, gjatë Kuvendit, Profeti a.s. i thirri ata që të lypnin ngjashmëritë midis besimeve të tyre, sepse Islami është besim në një Zot, siç na pohon vetë Kurani: “Thuaj: “O ithtarët e Librit, ejani të biem në një fjalë të përbashkët mes nesh dhe jush: se do të adhurojmë vetëm Allahun, se nuk do t’i shoqërojmë Atij asgjë (në adhurim) dhe se nuk do ta mbajmë për zot njëri-tjetrin, në vend të Allahut!” Nëse ata nuk pranojnë, atëherë thuaju: “Dëshmoni se ne i jemi nënshtruar Allahut!” (Ali Imran, 64).
Pas këtij Kuvendi, para se të merrnin leje, të ftuarit e krishterë kërkuan të luteshin dhe Profeti i lejoi të luteshin në xhaminë e tij, e cila sot është vendi i dytë më i shenjtë në Islam. Për më tepër, të mahnitur me mësimet e Islamit, mysafirët e krishterë e ftuan Profetin a.s. që të dërgonte me ta një lajmëtar që do të jetonte me ta, do t’u përgjigjej pyetjeve të tyre dhe, po qe nevoja, të gjykonte disa nga punët e tyre.(5) Që një bashkëbisedim i tillë shumëfetar u zhvillua 1400 vjet më parë, është dëshmi e natyrës mirëkuptuese dhe paqësore të Profetit Muhamed a.s..
Më pak se dy vjet pas shpërnguljes në Medinë dhe pesëmbëdhjetë vjet pas zbritjes së ajeteve të para, u shpallën këto vargje të Kuranit: “Atyre që janë sulmuar, u lejohet (që të mbrohen), sepse u është bërë padrejtësi dhe, në të vërtetë, Allahu është i Fuqishëm, që t’i ndihmojë ata, që janë dëbuar nga vatrat e tyre padrejtësisht, vetëm sepse thanë: “Zoti ynë është Allahu.” Sikur Allahu të mos u kishte dhënë njerëzve mundësinë për t’u mbrojtur nga njëri-tjetri, do të shkatërroheshin manastiret, kishat, sinagogat dhe xhamitë, në të cilat përmendet shumë emri i Allahut…” (Haxh, 39-40).
Kështu, pas pesëmbëdhjetë vjetësh pa dhunë, Vetë Krijuesi u dha myslimanëve leje për vetëmbrojtje dhe leje për të luftuar për të drejtat e tyre fetare. Është me vend të pyesim përse erdhi urdhri për vetëmbrojtje kur myslimanët tani mund të zbatonin besimin e tyre në Medine pas dhunës që kishin duruar në Mekë. Edhe pse myslimanët e kishin kaluar periudhën e vështirësive të rënda dhe dhunimit në nivel individual, ata ishin ende subjekt i gërmushjes së vazhdueshme të sulmit nga hebrenjtë dhe hipokritët brenda Medinës, si dhe fiset arabe brenda rrethinës, të cilët nuk do të kishin dashur asgjë më shumë se të shkatërronin Profetin a.s. dhe grupin e tij në rritje të ndjekësve të kësaj feje të re. Tekembramja, Islami kërcënoi ekzistencën e hebrenjve dhe stilin e jetës dhe zakonet e privilegjuara të arabëve. Hipokritët udhëhiqeshin nga Abdullah ibën Ubeji, i cili do të kishte qenë mbret i Medinës nëse Profeti nuk do të ishte udhëheqës.
Veç kësaj, myslimanët ende po shqetësoheshin nga mekasit. Ata kishin vendosur ndëshkime për jetesën e tyre dhe kufizime fetare për ata kur donin të vizitonin Smaren në Mekë për të kryer haxhin. Kështu, nëse nuk do të ishin shpallur ajetet që lejojnë vetëmbrojtjen, është më se e qartë se shteti i vogël mysliman nuk do t’i mbijetonte këtyre armiqësive.
Fillimisht, Profeti a.s. dërgoi ekspedita zbulimi çdo dy muaj ose më shumë për t’u njohur me zonën përreth Medinës dhe fiset e ngulura atje. Ishte në natyrën e këtyre fiseve që të fillonin bastisjet ndaj fqinjëve, kështu që këto ekspedita të para u dërguan jashtë për të mbledhur informacione, jo për të luftuar. Njëmend, Profeti a.s. ishte në gjendje të lidhte marrëveshje paqeje me një numër fisesh që jetonin atje, në mënyrë që në rast të një lufte me kurejshët, këto fise të mos anonin me mekasit.(6) Grupe të vogla myslimanësh dolën gjithashtu për të kërcënuar karvanët në rrugët tregtare të kurejshëve mekas. Kjo nuk u bë për përfitime materiale, pasi karvanët mbetën kryesisht të paprekura dhe nuk pati viktima. Qëllimi kryesor i këtyre ekspeditave ishte t’u tërhiqte vëmendjen kurejshëve se rrugët e tyre tregtare nuk ishin të sigurta, me shpresën se do të arrinin marrëveshje me myslimanët. Megjithëqë, vlen të përmendet në këtë pikë se, kur myslimanët u larguan nga Meka, ata gjithashtu lanë kamjen, pronën dhe bagëtinë e tyre pas, të cilat u kapën frik e frik nga kurejshët. Kështu që nuk ishte nocion krejtësisht i paligjshëm që myslimanët të përpiqen të ndreqnin disa nga humbjet e tyre.
Pikërisht në mbrojtje të një prej karvanëve të tyre, kurejshët mblodhën një ushtri prej njëmijë burrash kundër myslimanëve. Profeti Muhamed a.s. u dërgoi një mesazh kurejshëve, duke këmbatisë se lufta ishte e panevojshme dhe këshilloi një ujdi paqeje. Beteja e Bedrit nisi vetëm kur ajo kërkesë u shkagua dhe kurejshët bënë lëvizjen e parë. Edhe në atë grimë, Profeti Muhamed, i urdhëroi treqind luftëtarët e tij që të mos i vrisnin ata të ushtrisë mekase që kishin qenë dashamirës ndaj myslimanëve në erën mekase. Beteja përfundoi me një fitore myslimane dhe humbjen e tetëdhjetë e katër jetëve.
Vitin pasues, myslimanët pësuan humbjen e tyre të vetme në Betejën e Uhudit. Pas përfundimit të betejës, gratë e kurejshëve filluan të gjymtojnë trupat e pajetë të luftëtarëve myslimanë. Ata u prenë hundët dhe veshët trupave të vdekur dhe i lidhën në qafore. Një grua e quajtur Hind, preu kurmin e ungjit të Profetit duke përtypur mëlçinë dhe zemrën e tij.(7) Profetit a.s. iu copëtua zemra kur pa trupin e mixhës së tij në këtë gjendje dhe për një çast të ndjeshëm u zotua të hakmerrej. Por që, me këtë rast u shpallën ajetet e mëposhtme të Kuranit: “Nëse ndëshkoni, ndëshkoni aq sa jeni ndëshkuar, por, nëse duroni, kjo është më e mira (rrugë) për të durueshmit. Prandaj duro! Durimi yt është vetëm me ndihmën e Allahut. Dhe mos u pikëllo për ta e mos u ngushto për shkak të dredhive të tyre!” (Nahl, 126-127).
Profeti a.s. i fali kurejshët dhe i ndaloi myslimanët që të gjymtojnë të vdekurit.(8) Profeti e drejtoi urdhëresën e tij ushtarake me një frymë dhembshurie. Strategjia e tij nuk ishte të shkaktonte shkatërrim sipëror të jetës, pronës dhe tokës, ose të kryente mizori për ta zhbirë armikun. Ai punoi në atë mënyrë që pikësëpari t’i dekurajonte kundërshtarët nga luftimi. Një shembull i kësaj është Beteja e Hendekut, ku myslimanët u përballën me gërmushjen e ushtrive të shumta hebreje, të pajisura mirë dhe shtatë fise arabe që pushtuan Medinën. Një sahabi pers i Profetit a.s., Salman el Farsiu, dha mendim që myslimanët të hapnin një hendek të gjerë dhe të thellë rreth qytetit – një taktikë e padëgjuar tek arabët. Ushtritë nuk ishin në gjendje të arrinin në qytet dhe armiqësitë duhej të pushonin me vdekje pakësore në fushën e betejës.
Etika islame dikton që myslimanët nuk mund të kryejnë një sulm të beftë ndaj armikut dhe Profeti a.s., edhe pse përdori elemente befasie, nuk e shfrytëzoi atë për t’i shkaktuar vdekjen armikut ose për të shënuar një fitore sakaqherë. Mbështetur në informacionin që kishte marrë, Profeti a.s dhe të tijtë dolën në Mustalik, përpara se armiku të përgatitej për betejë. Ai u ofroi marrëveshje paqeje e kur kjo u shkagua, filluan luftimet. Në mënyrë të ngjashme, në Betejën e Hajberit, çifutët nuk prisnin që ushtria myslimane të shfaqej menjëherë pasi ata ishin duke u kujdesur për fushat e tyre. Profeti u dha atyre kohë të mbylleshin në kullat e tyre. Hebrenjtë i mbyllën gratë dhe fëmijët në dy kulla, rraqet e tyre me vlerë në kullën e tretë dhe luftëtarët pushtuan kalanë e katërt. Ushtria myslimane nuk iu afrua tre kalave të para, kjo sipas udhëzimit të Sheriatit që gratë, fëmijët dhe pasuria e armikut të mos ngucen gjatë luftimeve. Ai gjithashtu nuk mësynte një ushtri që stepej pasi ajo kishte pranuar humbjen. Ai e linte armikun të largohej pa tutën e një sulmi nga prapa. Kur Profeti a.s. luftoi kundër hebrenjve, është regjistruar se ai hoqi dorë nga luftimi në Shabat për shkak të nderimit për besimin hebre.(9)
Ai kishte një standard moral po kaq të lartë kur bëhej fjalë për trajtimin e robërve të luftës. Pas betejës së Bedrit, myslimanët patën robër lufte për herë të parë. Profeti Muhamed i urdhëroi ithtarët e tij që t’i trajtonin me mirësi ata që ishin të privuar nga liria. Vërtet, Profeti a.s. mori gjithsej 6564 robër lufte gjatë viteve të tij ushtarake, prej të cilëve vetëm dy u ekzekutuan për krime. 6347 u liruan, ndërsa 215 të tjerët pranuan vullnetarisht Islamin atje dhe më pas.(10)
Profeti Muhamed parapëlqente zgjedhjen e paqes ndaj asaj të luftës dhe një rast në të cilin ai bëri shumë kompromis për të mbrojtur paqen, ishte në Hudejbije, në vitin 628 e.s.. Kishin kaluar gjashtë vjet që kur myslimanët kishin mërguar në Medinë dhe ata dëshironin të ktheheshin në Mekë për të kryer haxhin dhe për të vizituar Smaren. Një mijë e katërqind myslimanë iu afruan Mekës me petk të thjeshtë haxhiu prej dy copash të pa qepura, pa armë (përveç shpatave që mban çdo udhëtar në shkretëtirë) dhe me devetë e tyre flijuese. Kurejshët e Mekës refuzuan që t’i linin myslimanët të hynin për kryerjen e umres ose “haxhin e vogël” dhe mblodhën një ushtri të gatshme për të luftuar. Por Profeti nuk kishte ardhur për të luftuar dhe kështu ai filloi bisedimet e gjata e të mundimshme me kurejshët, të cilat çuan në Besëlidhjen e Hudejbijes. Disa nga kushtet e besëlidhjes ishin:

1. Lufta do të pezullohej për dhjetë vjet dhe asnjë palë nuk do të përfshihej në armiqësi, të hapur apo të fshehtë, kundër tjetrit.
2. Nëse gjatë asaj periudhe dikush nga kurejshët dezertonte në kampin e Muhamedit, pa lejen e kujdestarit të tij, ai do të kthehej përsëri në Mekë. Por nëse një sahabi i Muhamedit do të kalonte te kurejshët, nuk do të kishte asnjë kërkesë për kthimin e tij.
3. Çdo fis arab do të kishte mundësinë të bashkohej me secilën palë si aleat i tij dhe të hynte në besëlidhje.
4. Muhamedi dhe njerëzit e tij do të ktheheshin në Medinë atë vit. Ata mund të vinin vitin e ardhshëm për umre dhe të qëndronin në Mekë për tri ditë, me kusht që të sillnin vetëm një shpatë të mbështjellë secili dhe asnjë armë tjetër luftarake. Në ato tri ditë, mekasit do ta lironin qytetin për ta (që të mos kishte mundësi përlarjeje), por ata nuk do të lejoheshin të merrnin me vete asnjë mekas në kthim.(11)

Myslimanët e morën si fyerje dinjiteti që ata të kthehen në Medinë, 400 km larg, pa kryer haxhin atë vit, pavarësisht se ishin fare pranë Smares. Ata mendonin se Profeti a.s. kishte bërë shumë kompromise. Megjithatë, Profeti e dinte se nuk kishte zgjidhje tjetër për paqen. Pra, ai parapëlqeu një pengim të përkohshëm për të vazhduar luftën. Edhe pse besëlidhja pohonte një periudhë dhjetëvjeçare paqeje midis dy palëve, vetëm dy vjet kaluan para se mekasit ta shkelnin besën. Si përgjigje, Profeti a.s. mori me vete dhjetë mijë myslimanë dhe marshoi paq në Mekë, vendlindjen e tij të dashur dhe qytetin e Smares (Qabesë) së Shenjtë. Ai nuk donte përgjakje dhe luftime këtu.
Siç ndodhi, myslimanët arritën të hynin në Mekë pa qëndresë. Profeti Muhamed a.s. hyri në qytet në atë mënyrë që teksa përkulej me përulësi, koka e tij prekte shalën e devesë së tij. Ai ngriti një tendë për të qëndruar në të (shtëpia e tij mekase ishte shitur nga kurejshët kur ai mërgoi), pastaj kreu haxhin.
Të nesërmen, kurejshët u mblodhën për të mësuar se cili do të ishte fati i tyre dhe si do të hakmerrej Profeti a.s. për armiqësitë njëzet e një vjeçare që ai dhe pasuesit e tij kishin duruar nga duart e tyre. Profeti a.s. i pyeti ata: “O kurejshë, çfarë mendoni se do t’ju bëj?” Ata u përgjigjën: “Ti je një vëlla zemërmadh e kushëri fisnik”. Kësaj, Profeti ia ktheu: “Shkoni, të gjithë jeni njerëz të lirë”.
Dhe me këto fjalë të thjeshta, Profeti a.s. fali gjithçka që ai dhe njerëzit e tij kishin duruar ndonjëherë – talljet, mashtrimet, vrasjet, torturat dhe dëbimin nga shtëpitë e tyre. Madje ai e fali Hindin, e cila kishte gjymtuar kurmin e mixhës së tij. Ai nuk kërkoi që dikush të konvertohej në Islam(12) dhe nuk mori asgjë nga mekasit. Në të vërtetë, kur i mori çelësat e Smares nga kujdestari pagan për ta pastruar, ai ia ktheu çelësat me të kryer punë. Kur u pyet nga kujdestari që u çmerit se pse Profeti a.s., kur pushtoi Mekën i kishte kthyer çelësat, Profeti a.s. u gjegj me vargje nga Kurani: “Allahu ju urdhëron që amanetet t’ua ktheni atyre që u përkasin dhe, kur të gjykoni midis njerëzve, të gjykoni drejt. Vërtet, Allahu ju këshillon mrekullueshëm dhe vërtet, Allahu dëgjon çdo gjë dhe vështron të gjitha punët!” (Nisa, 58).
Ishte një falje pa kushte, e cila erdhi nga një njeri i jashtëzakonshëm. Falja nuk u dha nga dobësia, sepse Profeti a.s. kishte dhjetë mijë njerëz nën udhëheqje për të marrë hak, por nga mëshira. Dhe pikërisht ajo mëshirë e drejtësi është mishërimi i Islamit dhe ajo, që Profeti a.s. u dërgua të përçonte, siç pohon Kurani rreth tij: “Dhe Ne nuk të kemi dërguar ty (o Muhamed), veçse si mëshirë për botët.” (Enbija, 107).
Në tetë vitet midis marrjes së ajeteve të vetëmbrojtjes dhe vdekjes së tij, Profeti Muhamed a.s. e drejtoi vetë ushtrinë e tij në njëzet e tetë raste. Në nëntëmbëdhjetë prej tyre, nuk pati luftime apo gjakosje, sepse armiku do të zbythej para se të fillonin luftimet.(13) Në shumicën e të tjerave, luftimet dhe viktimat ishin të pakta për shkak të taktikave të përdorura nga Profeti a.s.. Përnjëmend, gjatë gjithë kësaj periudhe humbja krejtësore e jetëve ishte 255 myslimanë dhe 759 jomyslimanë, ku asnjë prej të cilëve nuk ishte jo luftues.(14) Si një vlerësim i përafërt, përqindja e vdekjeve në tërësinë e pjesëmarrësve në këto luftëra është afërsisht 1.5%. Më domethënësja këtu është se ai kurrë nuk e theu një marrëveshje të lidhur me fqinjët apo armiqtë duke e ditur se Islami ndalon rreptësishtë thyerjen e çdo marrëveshjeje apo besatimi (Kuran, 8:55-56).(15)
Larg nga të qenit luftëtar gjakatar që mbante një shpatë në dorën e tij dhe një Kuran në tjetrën, Profeti a.s. ishte njëmend paqedashës. “I vetëm, Muhamedi kishte sjellë paqe në Arabinë e shkatërruar nga lufta”(16), dhe askush nuk kishte arritur një sukses të tillë më parë, kur bëhet fjalë për bashkimin e një populli në një periudhë shumë të shkurtër kohore dhe vendosjen e një sundimi të përhershëm në rrethinë. Më shumë se kaq, ai zhbiu adhurimin e idhujve dhe zëvendësoi arrogancën e dhunën, dehjen dhe pandershmërinë e arabëve, me përulësi e dhembshuri, harmoni dhe bujari, duke krijuar një shoqëri vërtet të ndriçuar.(17)


_________________________
1. Yahiya Emerick, Muhammad, 2002, fq. 131-132.
2. Ibid.
3. Ibn Ishaq, 2004, fq. 269-277.
4. Emerick, 2002, fq. 146.
5. Tariq Ramadan, In the Footsteps of the Prophet, 2007, fq. 116.
6. Al-Ismail, 2006, fq. 188.
7. Sardar, 2007, fq. 43.
8. Al-Ismail, 2006, fq. 255.
9. Sardar, 2007, fq. 46.
10. Doi & Clarke, Shari’ah: The Islamic Law, 2008, fq. 677.
11. Muhammad Malik, Al-Qur ’an (in introduction to Surah
48), 1997, fq. 564.
12. Karen Armstrong, Islam, 2000, p. xiv.
13. Adil Salahi, Muhammad: His Character and Conduct, 2013, fq. 229
14. Doi & Clarke, 2008, p. 677.
15. Shih dhe Kur’an, 17:34, ose 2:177, etj.
16. Armstrong, 2000, fq. 23.
17. Abdalhaqq Bewley, The Natural Form of Man, 2016, fq. 30-31.



Phd. Flamur Vehapi
Dituria Islame 388