Transmetohet nga Omeri r.a., kalifi besimtarëve, se e kishte dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. të ketë thënë: "Vërtet veprat çmohen vetëm sipas qëllimeve, dhe çdonjërit i takon ajo që ka për qëllim. Andaj, kush shpërngulet për Allahun dhe për të Dërguarin e Tij, shpërngulja e tij (shpërblimi) është tek Allahu dhe tek i Dërguari i Tij. Por, kush shpërngulet për qëllime të kësaj bote, ose për t’u martuar me ndonjë femër, shpërngulja e tij është ajo për çka është shpërngulur.”

Emigrimi

Emigrim do të thotë shpërngulje nga vendi me pasiguri në një vend ku ruhen rendi dhe siguria. E këtillë ishte shpërngulja e myslimanëve në Habeshi (Etiopi), në një vend joislam ku mbizotëronte rendi dhe siguria e trupit, e pasurisë, e nderit, e fesë etj. Kjo shpërngulje u bë për shkak të keqtrajtimit që bënin kurejshët mbi myslimanët. Kështu ishte edhe emigrimi i të Dërguarit s.a.v.s. me besimtarët në fillim, kur Medina ende nuk ishte bërë shtet islam. I këtij lloji është edhe emigrimi i shumë myslimanëve në ditët tona, që për arsye feje shkojnë në vendet ku gjejnë stabilitet, siguri dhe liri. Shpërngulja nga një vend pa fe, ose i krishterë, në një vend islam dhe stabil.
Kjo i përngjet shpërnguljes së myslimanëve te i Dërguari s.a.v.s. në Medinë. Kjo shpërngulje ishte për ta ndihmuar përhapjen e Islamit derisa u çlirua Meka. I Dërguari s.a.v.s. thotë: "Nuk ka emigrim pas çlirimit të Mekës, por ka luftë (xhihad) dhe shpërblim sipas që1limeve."(10)
Ibën El Arebij thotë: "Shpërngulja në kohën e Pejgamberit s.a.v.s. ka qenë detyrim dhe kështu do të mbetet deri në Ditën e Kiametit, ndërsa kuptimi i hadithit të Pejgamberit s.a.v.s.: "La hixhrete beadel fet'h”
- "Nuk ka emigrim pas çlirimit të Mekës”, është ky: Nuk pati emigrim te i Dërguari s.a.v.s. në kohën kur ai jetoi,“ sepse atdheu i të Dërguarit s.a.v.s. ishte çliruar dhe stabilizuar pa kurrfarë torturimi e persekutimi. Ishte vendosur rendi dhe në të zbatohej ligji juridik islam. Ishte normalizuar jeta, e besimtarët e falnin namazin lirshëm, agjëronin dhe i plotësonin të gjitha kërkesat e tjera që ishin me karakter islam dhe manifestoheshin haptazi.

Emigrimi nga mëkatet

Është emigrim i detyruar për çdo kohë dhe vend. I Dërguari s.a.v.s. thotë: "Mysliman është ai prej gjuhës dhe dorës së të cilit janë të shpëtuar myslimanët, kurse mërgimtar është ai që i ka braktisur ndalesat e Allahut xh.sh."(12)
Për mërgimin, braktisja, e gruas (hixhretuz-zevx-heti) nëse ka bërë diçka në kundërshtim me normat fetare, si dhe e burrit, Allahu xh.sh. thotë: "Bojkotojini ato në shtrat”.
Largimi i myslimanit nga myslimani (hixhretul muslimi ehahul muslimi) më shumë se tri ditë pa arsye është haram (i ndaluar), por nëse ka arsye sa i përket fesë, ose kur është fasik- mëkatar (nuk i zbaton normat fetare), ose nëse e ha pasurinë e huaj me mizori, lejohet edhe më shumë se tri ditë. Kjo është një formë diferencimi që i shërben si dënim, por është edhe metodë përmirësimi. Në emigrim bën pjesë edhe udhëtimi, e ai është dy llojesh:
Udhëtimi me karakter fetar, siç janë: haxhi, lufta e shenjtë, kërkimi i diturisë, vizita e tri xhamive të shenjta, vizita për forcim të marrëdhënieve vëllazërore, etj.
Udhëtimi që bëhet për nevoja të kësaj bote, siç janë tregtia, puna etj.
"Kush shpërngulet për Allahun dhe për të dërguarin e Tij, shpërblimi i (shpërnguljes) tij është tek Allahu dhe te i dërguari i Tij." (Hadith sahih)
Në thelb kushti dallohet nga shpërblimi dhe nga ndëshkimi. P.sh.: kush angazhohet në mësim, do të kalojë. Nuk themi kush angazhohet është angazhuar.
Në hadith edhe kushti edhe shpërblimi janë bashkuar dhe nuk ndryshojnë. Ndryshimi ndërmjet kushtit dhe shpërblimit është sipërfaqësor (me fjalë) dhe nuk mund të jetë thelbësor (me kuptim). Këtu, në hadith, anohet nga ndryshimi thelbësor (me kuptim), që është çështje e brendshme (e zemrës), ngase në shpërblim ana e brendshme është më e madhe. Me hadith është bërë e qartë se kush kishte emigruar për Allahun dhe për të ndihmuar të dërguarin e Tij, emigrimi i pranohej, ndërsa shpërblimi për të nuk ka të ndalur. Siç bëhet e qartë, në hadith përsëriten emri i Allahut xh.sh. dhe i të dërguarit të Tij (për shpërblim); nuk thuhet se emigrimi i tij është bërë për shkak dhe për qëllim të kësaj bote, por thuhet se emigrimi është bërë për Allahun xh.sh. dhe për të dërguarin e Tij. Shkaku i përsëritjes së emrit të Allahut xh.sh. dhe të të Dërguarit të Tij është se në këtë përmendje në emrat e tyre gufon një dëfrim shpirtëror dhe qetësohet zemra. Allahu xh.sh. thotë: "Vëni re, sapo përmendet Allahu, zemrat qetësohen." (Err-Rr'ad, 28)
Ndërsa emri i kësaj jete “ed-Dunja” nuk përsëritet në hadith për shkak të pavlefshmërisë së kësaj bote tek Allahu xh.sh. Në hadith thuhet: "Sikur të vlente kjo botë edhe sa krahu i mushkonjës (sa mund të bartë krahu i saj), (Allahu) nuk do t’ia jepte pabesimtarit asnjë pikëz ujë."(13)

Po kush shpërngulet për interes të kësaj bote?

Nëse emigrimi nuk është për Allahun, atëherë do të jetë për interes të kësaj bote. Por, sa është mirë që kjo botë të jetë synim yni?! Vërtet njeriu, nëse vetëm pak logjikon, do ta vërejë se kjo botë nuk është asgjë në krahasim me botën e amshueshme. Sikur njeriu të jetonte njëqind vjet në kënaqësi, do të ishte njësoj ngase, prapëseprapë, fjala është për jetë të (për)kohshme (kalimtare). Por, njeriu në jetën e amshueshme është i përjetshëm. A mund të krahasohen njëqind vjet me të përjetshmen? Kjo botë në krahasim me të përjetshmen është asgjë. Prandaj kjo botë edhe s'mund të jetë synim yni.
Vërtet kur njeriu emigron për qëllime të kësaj jete, ai nuk mund ta ketë këtë botë në tërësi por vetëm një pjesë të saj. Asnjëherë nuk mund të arrijë diçka të përjetshme, andaj a mund të jetë ky synimi ynë?!
Arsyet e emërtimit të kësaj bote me emrin "dynja"
- Për shkak të afërsisë së saj me ”ahiretin”, dynjaja është para ahiretit dhe jeta pas kësaj bote është diçka krejt tjetër.
- Është afër harxhimit, harxhohet shpejt dhe nuk është e përjetshme për askënd.
- Është e përkohshme e me plot probleme, e për këtë arsye nuk meriton të jetë i vetmi synim yni.
Kjo nuk do të thotë se njeriu duhet ta braktisë këtë jetë përfundimisht, ngase Islami është sistem jete në të gjitha fushat, por qëllimi është që njeriu t’u japë përparësi urdhrave të Allahut kundrejt interesave jetësore, kur vijnë në kundërshtim mes vete. Njeriu nuk merr asgjë nga kjo jetë përveç atë që është e lejuar (hallall).
Nuk punon veçse atë që është hallall. Kjo jetë është vetëm mjet synimi, ndërsa ahireti është synim final: për të duhet të punohet. Ky hadith ua tërheq vërejtjen të gjithëve që kjo botë të mos bëhet qëllimi i vetëm i veprave tona.

"Ose për t`u martuar me ndonjë femër"

Pejgamberi s.a.v.s. ua tërhoqi vërejtjen për këtë botë në mënyrë të përgjithshme, pastaj në veçanti ua tërhoqi vërejtjen burrave, që të ruhen nga "sherri" i grave. I Dërguari s.a.v.s. thotë: "Nuk kam lënë pas vetes përçarje më shkatërrimtare për burrat sesa shkatërrimin që vjen prej grave.”(14)
Këtu, vërejtja nuk i dedikohet drejtpërsëdrejti gruas, me ç’rast shumë njerëz gabojnë, por në vërejtje theksohet që gruaja të mos jetë qëllimi final në këtë jetë, ngase ky qëllim do të ishte i parregullt dhe i pabazë.
Në anën tjetër Islami nxit besimtarët të martohen, sepse martesa e largon njeriun nga shumë mëkate. E ndihmon në zbatimin dhe në përfilljen e urdhrave të Allahut xh.sh.
I Dërguari s.a.v.s. thotë: "O ju të rinj! Cili prej jush ka mundësi ta sigurojë mehrin (diçka për martesë), le të martohet, sepse ajo e mbron shikimin dhe e ruan nderin.”(15)
Ia kështu edhe burri edhe gruaja bëhen ndihmës të njëri-tjetrit për të mirat e kësaj jete dhe për qëndrimin në të, sikurse gruaja që vazhdimisht porosit burrin e saj para se të niset për në punë: “Ki frikë Allahun, mos na ushqe përveçse me hallall, se ne mund ta durojmë urinë, por nuk mund ta durojmë haramin", - ose sikur burri që porosit (ndihmon) gruan të vishet sipas fesë, t’i kryejë detyrimet, t’i përkushtohet moralit islam etj.
Ndërkaq, edhe burri edhe gruaja mund të jenë armiq (shkatërrues) të njëri-tjetrit, duke e zhytur njëri-tjetrin në mëkate që hetohen ose nuk hetohen. Sikur gruaja të kërkonte jashtë mundësive të burrit, si: veshje, zbukurime, mobilie dhe lukse të tjera, në këtë mënyrë burrin e saj do ta shtynte të përqendrohej në gjëra të ndaluara, si: vjedhja, korrupsioni, mashtrimi, kamata, e shumë të tjera. Ose burri që e lejon gruan të mos i përfillë urdhrat fetarë, si: namazi, qëndrimi me burra të huaj, dalja nga shtëpia me veshje dhe me zbukurime të ndaluara fetarisht. Për këtë arsye Allahu xh.sh. thotë: "O ju që keni besuar, edhe prej grave tuaja, edhe prej fëmijëve tuaj mund të keni armiq, andaj kini kujdes nga ata." (Et Tegabunë, 14)
Këtu tërhiqet vërejtja se ka gra dhe fëmijë që i futin njerëzit në mëkate, në hidhërimin dhe në dënimin e Allahut xh.sh.
Nga ky hadith mund të nxjerrim përfundim se njeriu është dhe mbetet qenie e papërkryer. Ndodh që nga lakmia dhe nga presioni i epshit të gabohet në shoqërinë më të mirë. Rruga e shërimit nga kjo gjendje nuk është ndarja prej këtyre njerëzve, por tërheqja e vërejtjes, entuziazmi për mirësi dhe pastrimi i qëllimeve nga të këqijat e kësaj jete. Kush prej nesh mund ta përfytyronte se një gjë e tillë do të ndodhte në kohën e të Dërguarit s.a.v.s.? Një besimtar të shpërngulej për një grua ose për interesa të kësaj bote! Për këtë shkak u tha hadithi, ku bëhet me dije se shejtani vazhdimisht përpiqet të depërtojë në shpirtrat e besimtarëve, pa marrë parasysh kohën dhe shoqërinë ku jetojnë.(16)
Disa dijetarë, duke u mbështetur në këtë hadith kanë thënë se adhurimi i njerëzve është disa llojesh:
- Adhurimi i Allahut nga droja. Ky është adhurim i të devotshmëve;
- Adhurimi Allahut nga lakmia për Xhenet. Ky është adhurim tregtarësh;
- Adhurimi si falënderim ndaj Allahut xh.sh., nga turpi dhe përkushtimi ndaj drejtësisë së Tij. Ky është adhurimi i të lirëve, është i shkallës më të lartë. Në të vërtetë, adhurimi më i lartë është gërshetimi ndërmjet frikës, shpresës, falënderimit, përkushtimit në të drejtën e Tij, frikës nga dënimi dhe lakmisë për shpërblim.
Ai që thotë se nuk e adhuron Zotin nga frika e dënimit e as për shpërblimin me Xhenet, është me edukatë të ulët para Allahut xh.sh., ngase këto fjalë janë kërcënim dhe jomorale, sepse ai veten e sheh se nuk ka nevojë për Allahun si Krijues dhe si Furnizues të tij. Pra, besimtari adhurimin e vet patjetër duhet ta bashkojë me të gjitha ato që përmendëm, se Kurani kështu i urdhëron dhe i lavdëron besimtarët.
Allahu xh.sh. thotë: "Frikësohuni prej Meje, nëse jeni besimtarë.” (Ali Imran, 175)
Në një ajet tjetër Allahu xh.sh. thotë: "Pjesët e trupit të tyre ngrihen nga shtrati (për t’u falur), i luten Zotit të tyre, të frikësuar duke shpresuar, japin lëmoshë nga ajo që Ne u kemi dhënë.” (Es Sexhde, 16)
Allahu xh.sh. thotë: "Me të vërtetë ata (pejgamberët) nxitonin për vepra të mira dhe na luteshin duke shpresuar (mëshirën) te Ne dhe duke pasur frikë (nga dënimi Ynë).” (El Enbija, 90)
Ky lloj adhurimi, duke i bashkuar frikën me dënimin, shpresën e mëshirës dhe lakminë e shpërblimit, është rrugë dhe program i trashëguar nga pejgamberët.


______________________
(10) Sahihul Buhari, Kitabul xhihadi, nr. 2822.
(11) Fikhu sire lil Buti, f. 176,
(12) Sahi- hul Buhari, Kitabul Imani, vëll. I, f. 56, nr. 10.
(13) Sunen Et-Tir- midhij, vëll. 3, f. 383, nr. 2422, kitabu zuhd; El Hakim, El-Mustedrek ala sahihajn, vëll. IV, f. 341, nr. 7847.
(14) Fet`hul Bari, vëll. 9, kitabuln-nikahi, nr. 5096.
(15) Sahihul Buhari, kitabun-nikahi, nr. 5066. (16) "Dirasat fil hadithi nebevij”, f. 6.