Namazi i teravisë është synet i fortë - muekkede- si për meshkujt ashtu edhe për femrat, dhe falet gjatë muajit të Ramazanit. Është namaz që bën pjesë në grupin e namazeve nafile. Koha e namazit të teravive është pas namazit të jacisë dhe para namazit të vitrit deri para namazit të sabahut. Transmetohet nga Arxhefe të ketë thënë: Aliu r.a. urdhëronte për namaz të teravisë dhe bënte për meshkuj një imam dhe për femra një imam, e unë isha imam i femrave. 

Namazi i teravisë, është namaz që falet gjatë muajit të madhërishëm të Ramazanit. Falet pas namazit të jacisë dhe para vitrit. I takon grupit të namazeve nafile, por ky është synet i fortë - muekede- si për meshkujt ashtu edhe për femrat. Këtë namaz e ka falur Pejgamberi Muhamed a.s. dhe i ka nxitur njerëzit që ta falin. Pastaj këtë e kanë falur ashabët dhe pas tyre tabiinët dhe falet deri në ditët e sotme. Namazi i teravive është veçori e muajit të Ramazanit, është i madhëruar në shpirtrat e muslimanëve, e shumë i vlerësuar nga Allahu i Madhëruar. 
Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi se Muhamedi a.s. ka thënë: “Kush e gjallëron natën e Ramazanit me bindje dhe besim të thellë, dhe me qëllim që të arrijë vetëm shpërblimin e Allahut, atij do t’i falen mëkatet e kaluara”. (Buhariu dhe Muslimi). Domethënë, kush i gjallëron netët e Ramazanit me namaz, me lexim të Kuranit, përmendje të Zotit, lutje e të tjera ibadete, atij do t’i falen mëkatet e kaluara nëse nuk ka të mëdha, sepse mëkatet e mëdha i fal vetëm pendimi i sinqertë. 

Dispozita e namazit të teravisë 

Namazi i teravisë është synet i fortë -muekede- si për meshkujt ashtu edhe për femrat, kështu transmetohet nga Ebu Hanifja, por edhe nga të tjerët. Përmendet në librin “el ihtijar li taëlil elmuhtar” se Ebu Jusufi e kishte pyetur ebu Hanifen për namazin e teravisë dhe veprimin e Omerit r.a., e ai i ishte përgjigjur: “Teravitë janë synet i forte -muekede-, dhe këtë nuk e nxori Omeri prej vetes së tij, ai nuk ka shpikur risi këtu, dhe nuk do t’i kishte urdhëruar njerëzit pa ndonjë bazë dhe premtim nga i dërguari i Allahut”. Se është synet i fortë, këtë e dëshmon veprimi i hulefai-rrashidinëve, pastaj i të gjithë ashabëve dhe i të gjithë atyre që i pasuan ata deri në ditët e sotme, pa ndonjë kundërshtim, pastaj edhe Ixhmai -konsensusi i dijetarëve. E si të mos jetë kështu, kur vetë Muhamedi a.s. ka thënë: “Ju duhet të pasoni synetin tim dhe synetin e hulefai- rrashidinëve të udhëzuar pas meje, të cilët e kapën me dhëmballë”. (Ebu Davudi, Tirmidhiu, Ibn Maxhe, Taberaniu, etj.) 

Falja e namazit te teravisë me xhemat 

Falja e namazit të teravisë është synet muekede për çdo musliman, nëse e lë pa arsye është mekruh, kurse falja e tij me xhemat është syneti kifaje, që, nëse e lënë të gjithë, nuk kanë bërë mirë, e nëse dikush e fal vetëm në shtëpi, e ka lënë shpërblimin e xhematit, e nëse e falin një grup në shtëpi me xhemat e kanë humbur sevapin e xhamisë. (reddul muhtar). 

Nijeti i namazit të teravisë 

Dijetarët kanë dhënë mendime të ndryshme rreth nijetit për namazet nafile. A duhet të caktohet lloji i namazit me nijet, apo mjafton nijeti i përgjithshëm për namaz. 
Shumica janë të mendimit se mjafton nijeti i përgjithshëm, por kanë shprehur mendimin se më e pëlqyeshme do të ishte caktimi i namazit përmes nijetit. Nijeti bëhet me mendje dhe me fjalë. Është e mjaftueshme nëse nijeti bëhet me mendje, por pëlqehet nijeti me shprehje të fjalëve, në veçanti për xhematin tonë që i mungojnë njohuritë rreth llojeve të namazeve, dhe kështu, përmes shqiptimit, arrin të kuptojë për namazin që e fal, e nëpërmjet kësaj e mëson atë. A duhet në namazin e teravisë të bëhet nijeti vetëm në fillim, apo pas çdo selami. Në librin “El hanijeh” thuhet se e sakta e kësaj është se mjafton nijeti në fillim të teravive, sepse të gjitha rekatet llogariten si një namaz. 

Koha e ligjësimit të namazit të teravisë 

Transmetohet nga Aisheja r.a. se Pejgamberi a.s. në një prej netve të Ramazanit (pas namazit të jacisë) doli në xhami dhe u fal, pastaj edhe njerëzit e tjerë u falën bashkë me të (Pejgamberin a.s..). Natën e dytë dhe të tretë u shtua xhemati, kurse natën e katërt, pasi u mblodhën shumë njerëz (për t’u falur me Pejgam berin a.s.), ai nuk u doli në xhami. Në mëngjes, pas namazit të sabahut, Pejgamberi a.s. iu drejtua njerëzve me një fjalim të shkurtë dhe, në mes të tjerash, u tha: “Unë nuk dola (mbrëmë në xhami), sepse u frikëso va se po ju bëhet obligim (farz) ky namaz e me të ju rëndoheni”. (Buhariu dhe Muslimi) 
Duke u mbështetur në këtë hadith dhe në disa të dhëna të tjera, disa nga dijetarët islamë janë të mendimit se namazi i teravisë është ligjësuar në vitin e fundit të jetës së Muhamedit a.s., respektivisht në Ramazanin e fundit të Pejgamberit a.s., sepse nuk kemi ndonjë transmetim tjetër, i cili të vërtetonte se Pejgamberi a.s. pas kësaj ngjarjeje të kishte falur namazin e teravisë në xhami, ose të ishte pyetur Pejgamberi a.s. për këtë lloj të namazit. 

Numri i rekateve të namazit të teravisë 

Shumica absolute e dijetarëve gjatë gjithë historisë islame janë të mendimit se namazi i teravisë është 20 rekate me pesë pushime. Mund të falet me 10 selame në çdo dy rekate, por mund të falet edhe me 5 selame në çdo 4 rekate, mundet edhe me një selam - por nuk parapëlqehet. 
Është vërtetuar nga Pejgamberi a.s. se ky namaz është synet dhe falet me xhemat. “Pejgamberi a.s. doli në mesnatë në një nga netët e Ramazanit, e ishin net të ndara; nata e 23, 25 dhe 27 të Ramazanit. Dhe njerëzit u falën bashkë me namazin e tij. E i dërguari a.s. i fali me ta 8 rekate, dhe që t’i plotësojnë të tjerat në shtëpitë e tyre, dhe dëgjohej prej tyre zhurma si ajo e bletës”. (Buhariu dhe Muslimi ) 
Nga kjo kuptohet qartë se i dërguari i Allahut a.s. ua bëri synet atyre namazin e teravive, dhe që ta falin me xhemat. Ai nuk i fali me ta 20 rekate sikurse vepruan ashabët në kohën e Omerit, dhe pas tyre deri në kohën tonë. Ai nuk doli më që të falej me ta, nga frika që të mos u bëhej atyre detyrim. 
Nga kjo kuptohet se ky namaz nuk u kufizua në 8 rekate, ashtu sikur i fali me ta i dërguari a.s., duke argumentuar se ata e plotësonin në shtëpitë e tyre. Zyrtarizimi i namazit të teravisë në 20 rekate u bë në kohën e Omerit r.a., i cili i bashkoi ashabët në këtë namaz me xhemat në 20 rekate. Transmetohet nga Abdurrahman ibn Abdulkarië, i cili ka thënë: Një natë gjatë Ramazanit dola me Omerin r.a. në xhami e atje i pamë njerëzit duke u falur të shpërndarë, dikush falej veçmas, e disa faleshin në grupe etj.. Omeri, kur i pa, tha: Unë mendoj që t’i bashkoj këta njerëz që ta falin namazin me një imam. Pastaj i thirri të gjithë ashabët dhe i bashkoi në një xhemat, kurse për imam të tyre caktoi Ubej ibn Ka’bin. E kur doli natën tjetër dhe i pa njerëzit duke u falur me xhemat pas një imami, tha: Sa risi (bidat) e mirë është kjo. Ixhmai argument për namazin e teravisë 20 rekate 
Këtë veprim të Omerit r.a. e pëlqyen të gjithë ashabët, dhe nuk pati asnjë kundërshtim as nga ashabët e as nga hulefai-rrashidinët pas tij. E Pejgamberi a.s. për këtë ka thënë. “Ju duhet të pasoni synetin tim dhe synetin e hulefai- rrashidinëve të udhëzuar pas meje, të cilët e kapën me dhëmballë”. (Ebu Davudi, Tirmidhiu, Ibn Maxheh, Tabaraniu etj.) 
Pastaj ebu Hanife, kur u pyet për namazin e teravisë dhe veprimin e Omerit me 20 rekate, tha: “Ai nuk ka shpikur risi këtu, dhe nuk do t’i kishte urdhëruar njerëzit pa ndonjë bazë dhe premtim nga i Dërguari i Allahut”. Në Sahihun e Imam Buhariut dhe Muslimit, gjejmë hadithin e transmetuar nga Aisheja r.a., e cila, në rastin kur është pyetur për namazin e Pejgamberit a.s., ka thënë: Pejgamberi a.s. as në Ramazan e as jashtë Ramazanit nuk shtonte më shumë se njëmbëdhjetë rekate. I falte katër rekate, e mos pyet për bukurinë e tyre e as për zgjatjen e tyre, pastaj sërish i falte katër rekate e mos pyet për bukurinë dhe zgjatjen e tyre, e pastaj i falte tri rekate. Unë i thashë: O i Dërguari i Allahut, a po fle para se me falë vitrin? Tha: Oj Aishe, vërtetë sytë e mi flenë, por zemra ime nuk fle”. (Buhariu dhe Mus limi). Edhe pse duke u bazuar në aspektin sipërfaqësor, dikush mendoi se me këtë hadith vërtetohet se numri i rekateve të teravisë është tetë rekate, ky argumentim nuk qëndron për disa shkaqe. Hadithi i transmetuar nga Aisheja r.a. nuk është argument bindës se namazi i teravisë është tetë rekate, për arsye se hadithi në fjalë ka të bëjë me namazin e vitrit, ose me namazin e natës në tërësi e jo me namazin e teravisë. Argument se ky hadith ka të bëjë me namazin e vitrit ose të natës e jo me namazin e teravisë, është vetë teksti i hadithit: “As në Ramazan e as jashtë Ramazanit”, sepse namazi i teravisë është specifikë e muajit të Ramazanit dhe nuk falet jashtë Ramazanit. Në anën tjetër, nëse ky hadith ka të bëjë me përcaktimin e numrit të rekateve të namazit të teravisë, atëherë vetvetiu lind pyetja: Pse kishte hes htur Aisheja për vite të tëra? Pse nuk kishte reaguar kur kishte parë se ashabët kishin falur njëzet rekate teravi? Pse nuk i kishte korrigjuar ata? A thua Aisheja, nëna e besimtarëve, do t’i linte në lajthitje ata dhe të gjithë pas tyre? Sigurisht që Jo! 
Por ky është argument shtesë se hadithi i Aishes r.a. nuk ka të bëjë me namazin e teravisë, po me namazin e vitrit ose tehexhudit. (Sami Xheko, Numri i rekateve të namazit të teravisë, www.zëriislam.com)

Ixhmai argument për namazin e teravisë 20 rekate

Nga kjo analizë, konstatohet se, përveç ixhmait të ashabëve në kohën e Omer ibn Hatabit, për namazin e teravisë, kanë formuar ixhma edhe fukahatë islamë nga të gjitha shkollat juridike islame (medhhebet) dhe namazi i teravisë në tërë globin falet 20 rekate. Një praktikë e tillë është e dëshmuar edhe në vetë Qabenë e shenjtë, ku namazi i teravisë rregullisht falet 20 rekate, gjithashtu edhe në xhaminë e Pejgamberit a.s. në Medinë namazi i teravisë falet 20 rekate. Këtë çështje nuk e kundërshtoi askush nga dijetarët islamë. 
Mendimi se namazi i teravisë falet 8 rekate, jo që nuk ka bazë e as mbështetje shkencore islame, por nuk ka as logjikë të veprimit, sepse do të ishte absurde që dikush të bindet se mbi 14 shekuj muslimanët në të gjitha kën det e botës ta kenë falur gabimisht namazin e teravisë. 
Për fund, po theksojmë faktin se, nëse dikush ka filluar ta falë me imam namazin e teravisë, ai duhet ta ndjekë imamin deri në fund të namazit, sepse në transmetimin e Ebu Dherrit, thuhet se Pejgamberi a.s. ka thënë: “Nëse njeriu falet me imamin derisa imami të përfundojë namazin, atij i regjistrohet sikur të jetë falur tërë natën. Pra, ky është argument i qartë kundër atyre që pretendojnë se namazi i teravisë falet tetë rekate, prandaj i falin tetë rekate dhe dalin nga xhamia, respektivisht nga xhemati, dhe kjo në emër të synetit, siç po ndodh shumë herë në xhematet tona, e realisht ata veprojnë në kundërshtim me synetin e Pejgamberit a.s.. Qendra për fetva e Egjiptit në librin e botuar “Libri mbi agjërimin”, thekson se emri teravih, nuk përkon me 8 rekate, sepse teravih nënkupton mbi dy pushime, e kjo nuk u përgjigjet 8 rekateve, sepse në 8 rekate ka vetëm dy pushime. 

Namazi i natës (tehexhudi) në 10 netët e fundit të Ramazanit 

Është bërë zakon në disa vende që të falin namaz të natës jashtë namazit të teravisë, të cilin e quajnë namazi tehexhxhud. Ky lloj namazi nuk ka qenë i njohur në asnjë periudhë islame, dhe sidomos jo në Ramazan, duke e pasur parasysh faktin se në Ramazan ka namaz të paraparë që është namazi i teravisë. Omeri r.a. thotë për ashabët që e falnin namazin e teravisë: “koha në të cilën po flenë, është më e dobishme se ajo që po falen”, domethënë se ajo kohë është e namazit të teravisë. Ky namaz në parim mund të pëlqehet si namaz i lirë që mund ta falë çdo musliman, me qëllim që të afrohet te Zoti, por duhen pasur parasysh patjetër argumentet dhe qëndrimet e dijetarëve për rregullat e namazit të natës. 
Se namazi i teravisë falet me xhemat, kemi bazë dhe argument, sepse është veçori e Ramazanit, kurse jashtë ramazanit nuk falet asnjë namaz nafile me xhemat, dhe sidomos jo në xhami, kështu që ky namaz, nëse falet, preferohet të falet në shtëpi dhe pa publikimin e vet vetes në adhurim vullnetar. Në librin reddul muhtar, pjesa e dytë, faqe 500, shihet si mekruh tenzihen falja e namazit të natës me xhemat, dhe sidomos të ftohen njerëzit për këtë namaz (ala sebil ettedai). 

Pjesëmarrja e femrave në këtë namaz 

Çështja tjetër që duhet të kihet parasysh, është pjesëmarrja e femrave në këtë namaz, kur dihet se në namazin farz të jacisë dhe të sabahut nuk preferohet dalja e gruas në xhami, e si mund të lejohet në një namaz vullnetar?! Edhe pse namazi nafile lejohet pas namazit të vitrit, nuk preferohet, dh sidomos jo kur namazi i vitrit falet me imam. Ajo që mund të konsid erohet edhe mëkat, është lënia e namazit të teravisë si synet i fortë, me arsyetimin se do ta falë namazin e natës. Namazi i teravisë është synet i fortë -muekede-, kurse namazi i natës është vullnetar, dhe nuk mund t’i jipet përparësi veprimit vullnetar para veprimit synet muekede. Në librin “Elbedaië” thuhet se namazet synet me xhemat nuk janë të njohur përveçse në Ramazan. Ajo që argumentohet se Abdullah ibnu Abasi është falur me Pejgamberin a.s.,, ajo nuk ka qenë ftesë nga Muhamedi a.s. për atë namaz, e Ibnu Abasi vetë i ishte bashkuar vetë Muhamedit a.s. në namaz nate. Pastaj ai ishte në moshë të vogël dhe nuk mund të pritej që Mu hamedi a.s. ta largonte e të mos i bashkohej. Është synet muekede që muslimanët ta falin namazin e teravisë, dhe në asnjë mënyrë nuk u lejohet ta lënë atë, për shkak të lodhjes ose mundimit për të falur namaz të natës në vend të teravisë. 

Dituria Islame 287