Ebu Hurejra r.a. tregon: “I Dërguari i Allahut s.a.v.s. ka thënë: “Allahu ka thënë: “I shpall luftë atij që shfaq armiqësi ndaj një besimtari të përkushtuar ndaj Meje. Veprat më të dashura me të cilat robi Im më afrohet Mua janë ato që Unë ia kam detyruar atij, ndërkohë robi Im më afrohet vazhdimisht duke kryer vepra vullnetare (nafile), derisa Unë ta dua atë, e pastaj Unë bëhem shqisa e tij e të dëgjuarit me të cilën ai dëgjon, shqisa e tij e të shikuarit me të cilën ai shikon, dora e tij me të cilën ai godet, këmba e tij me të cilën ecën; nëse ai më kërkon Mua diçka, Unë do t’ia jap atij; nëse ai kërkon mbrojtjen Time, Unë do ta mbroj atë, dhe Unë nuk ngurroj për asnjë punë sa ngurroj të marr shpirtin e një besimtari, pasi ai e urren vdekjen dhe Unë urrej ta zhgënjej atë.”(1)

Shkalla e hadithit

Dijetarët e hadithit këtë hadith e kanë konsideruar prej haditheve - autentike të Buhariut të vetmuara në transmetim. Kjo për faktin se nuk e kishte transmetuar, përveç Buhariut as Muslimi, as Tirmidhiu, Ebu Davudi, Ibën Maxhe, e Nesaiu.
Ibën Rexhepi thotë: “Ky është hadithi më me vlerë që thekson evliatë – njerëzit, dashamirë të Allahut”.

Shpjegimi i hadithit

Nga ky hadith kuptohet se devotshmëria ndryshon nga një person tek tjetri. Ajo ka ngritje dhe zbritje dhe se shkallët e devotshmërisë janë të ndryshme.
Shkalla më e ulët e devotshmërisë është kryerja e detyrimeve.

Shkalla e mesme e devotshmërisë është droja ndaj Allahut xh.sh. që nënkupton shtimin e veprave të pëlqyeshme dhe largimin nga gjërat e urryera dhe të dyshimta.
Shkalla më e lartë e devotshmërisë (takvasë) është përmbajtja nga lakmia apo asketizmi, që nënkupton shtim në veprat e mëparshme të mira, njëkohësisht duke braktisur gjëra të lejueshme nga frika se po rrëshqet në gjëra të urryera dhe të dyshimta, apo të gëzosh aq sa është e domosdoshme prej kënaqësive të kësaj bote, që janë të lejuara. Të përmbajturit nga gjërat e ndaluara është detyrim, ndërsa mungesa e lakmisë dhe largimi nga gjërat e urryera dhe të dyshimta është e pëlqyeshme. Në këtë kontekst kemi thënien e Resulullahut s.a.v.s.:
“Përmbaju në këtë botë - mos lakmo, që të të dojë Allahu dhe përmbaju nga ajo që është në duart e njerëzve (që posedojnë ata), që të të duan ata.”2 Disa të tjerë kanë thënë se “me të përmbajturit” nënkuptohet të mos ndiesh keqardhje për atë që të ka kaluar dhe mos të të bëjë përshtypje ajo që fiton prej të mirave të kësaj bote.”(3)
Është pyetur Resulullahu s.a.v.s. se cili është më asketi në këtë botë dhe u përgjigj: “Është ai që nuk e harron varrin,që nuk e tepron me bukuritë e kësaj bote, që ka prioritet ahiretin ndaj dynjasë, që nuk e llogarit të nesërmen si ditë të tij dhe veten e konsideron të vdekur.”(4)
Bazuar në hadithin bazë, ashtu si besimi dhe devotshmëria janë të shkallëve të ndryshme, edhe çështja e evliasë - miqësia me Allahun është e shkallëve të ndryshme.
Mik i Allahut mund të bëhesh në dy mënyra, bazuar në thënien e Resulullahut s.a.v.s.:
E para: Miqësia përmes kryerjes së detyrimeve përfshin kryerjen e detyrimeve, braktisjen e ndalesave, ngase krejt këto bëjnë pjesë në farzet e Allahut që i bëri detyrim për robërit e Tij. Kryerja e këtyre obligimeve është prej shkallëve që posedojnë të djathtët apo banorët e xhenetit. Kryerja e obligimeve është gjëja më e vlefshme me të cilat afrohemi te Allahu i Lartësuar.
E dyta: Pas kryerjes së detyrimeve – farzeve, miqësohemi me Allahun përmes kryerjes së veprave vullnetare për të cilat ka tekste nga Kurani dhe Suneti dhe janë vepra humane në dobi të njerëzimit. E çdo pretendim për miqësi me Allahun përpos me nënshtrim dhe respekt të Tij është i përgënjeshtruar.

Si shfaqet armiqësia ndaj miqve të Allahut?

Në hadithin bazë shihet një kërcënim i rreptë i Allahut xh.sh. ndaj atyre që shfaqin armiqësi dhe keqdashje kundër miqve dhe të dashurve të Tij. Ky kërcënim është për të mbrojtur besimtarin për shkak se është i devotshëm dhe i përmbajtur, e jo për çështje të kësaj bote, se është i pasur apo me famë. Kush shfaq armiqësi ndaj mikut të Allahut - evliasë vetëm pse është mik i Allahut, në të vërtetë ai ka shfaqur armiqësi ndaj Allahut përmes armiqësisë ndaj atyre që e përkrahin, e ndihmojnë, e zhvillojnë fenë e Tij. Për këtë arsye ata meritojnë luftë nga Allahu Fuqiplotë.
Këtu shtrohet pyetja, nëse lufta zhvillohet mes dy palëve (mikut dhe armikut të Allahut), atëherë si është lufta në mes Allahut dhe robit të Tij?
Kësaj pyetjeje i është përgjigjur Imam Ibn Haxheri, i cili thotë: “Në hadith është një kërcënim i rreptë, ngase kush i shpall luftë Allahut është i shkatërruar. Kjo është një elokuencë metaforike, ngase kush e urren mikun e Allahut, Allahu atë e kundërshton, e kë e kundërshton Allahu, atë e ka armiqësuar, e kë e ka armiqësuar, e ka shkatërruar. Derisa kjo është në kontekst të armiqësisë, vlen edhe në raport të dashurisë.
Kush i do miqtë - evliatë e Allahut, edhe Allahu i do dhe i respekton”.(5)
Armiqësia ndodh mes dy palëve, në mes mikut të Allahut dhe kundërshtarit të tij. Miku i Allahut nuk armiqësohet me njerëzit për çështje të kësaj bote, ai armiqësohet për hir të Allahut, urren për hir të Allahut dhe e do ndokënd për hir të Allahut. E kjo është shkalla më e lartë e besimit. Në këtë kontekst Resulullahu s.a.v.s. thotë:
“E ka besimin e plotë ai që dashuron, urren, jep dhe pengon vetëm për hir të Allahut.”(6)
Allahu i shpall kundërshtarit luftë, por nuk do të thotë se nuk i jep afat. Resulullahu s.a.v.s. thotë:
“Vërtet Allahu i jep afat dhe kohë mizorit, e kur e godet, ai më nuk shpëton.”(7)
E kur Allahu dëshiron t’i godasë zullumqarët, i mposht me ushtrinë e Tij.
“Dhe të Allahut janë ushtritë e qiejve dhe të tokës.” (El Fet’h, 7)
Gjithçka në qiej dhe në tokë janë ushtri e Allahut, me dëshirë dhe pa dëshirë, me zgjedhje apo pa të, nga ata që shihen dhe nga ata që nuk shihen, sepse edhe tufani i Nuhut dhe deti që e mbyti Faraonin janë ushtarë (ushtri) të Zotit.
Nëse shtetet superfuqi nuk i godasin shtetet e vogla armike drejtpërdrejt për shkak të rrethanave eventuale, nuk do të thotë se ata nuk i godasin ekonomikisht, financiarisht, me politikë pushtuese, me grushtshtet me nënçmim dhe poshtërim.
Atëherë çfarë mund të themi për Fuqinë e Allahut, që është e pakrahasueshme me çdo fuqi tjetër? Allahu xh.sh. thotë:
“Ata nuk e çmuan Allahun me atë madhështinë që i takon, ndërsa në Ditën e Kiametit e gjithë toka do të jetë në grushtin e Tij dhe qiejt të mbështjellë në Dorën e Tij të djathtë...” (Ez Zumer, 67)
Dijetari Et-Tufij thotë: “Përderisa miku i Allahut e fitoi miqësinë me nënshtrim dhe devotshmëri, Allahu e mori atë nën përkujdesje dhe mbrojtje." Në anën tjetër Allahu xh.sh. thotë:
“Mos i bëni armiqtë e Mi dhe armiqtë tuaj miq e shokë.” (El Mumtehine, 1)
Njeriu duhet ta dijë se çdo mëkat i tij është luftë dhe armiqësi ndaj Allahut xh.sh.. Ti njeri a ke forcë për të luftuar kundër Allahut? E ai që bën mëkat, i ka shfaqur luftë Allahut. E sa më i vrazhdë të jetë mëkati, aq më e vështirë do të jetë lufta. Për këtë arsye Allahu xh.sh. ngrënësit e kamatës dhe plaçkitësit e udhëtarëve-cubat i ka quajtur njerëz që i ka në shpallur luftë Allahut dhe të Dërguarit – për shkak të zullumit të madh që u bëhet njerëzve, për shkak të çrregullimit që i bëjnë shtetit. Në këtë grup i ka radhitur edhe armiqtë që shfaqin keqdashje ndaj miqve të Allahut sepse vërtet Allahu e ka marrë përsipër mbrojtjen, dashurinë dhe përkrahjen e miqve-evliave të Tij ndaj çdo armiqësie që u shfaqet.
Allahu xh.sh. kur i foli drejtpërdrejt Musait a.s., i tha: “Dije se kushdo që e përbuz, e shqetëson një mik Timin, me këtë ai më ka shpallur Mua dyluftim, më ka armiqësuar Mua, e ka vënë veten e tij në rrezik dhe më ka ftuar për ta luftuar atë. Vërtet Unë jam më i shpejti për t’i ndihmuar miqtë e Mi – evliatë. A mendon ai që më ka shpallur Mua luftë se mund të më luftojë? A mendon ai që më armiqëson Mua se më bën të paaftë të reagoj? A mendon ai që del në dyluftim se është më i shpejtë se Unë?”(8)
Këtu duhet të ndalet njeriu e të mendojë se vetja dhe çështjet e tij janë në duart e Allahut xh.sh., se njeriu është vetëm një krijesë e vogël e robëruar që është në grushtin e Allahut. Pushtetmbajtësi ynë na ka paralajmëruar dhe na ka tërhequr vërejtjen, justifikimi i Tij i paraprin paralajmërimit tonë, për pasojat që merr përsipër njeriu nëse devijon nga e vërteta.

Veprat më të dashura me të cilat robi i afrohet Zotit

Vetë shprehja e hadithit bazë tregon se në rang të parë janë detyrimet - farzet, përmes të cilave gjithnjë jemi më afër Krijuesit. Kryerja e tyre me përpikëri dhe sinqeritet është prej veprave më të dashura dhe më të vlefshme. Në to është mëshira, kënaqësia dhe afërsia e Allahut. Në këtë kontekst Allahu xh.sh. thotë: - “Bjer në sexhde (me fytyrë në tokë) dhe afroju sa më shumë (Allahut).” (El Alek, 19)
Prej detyrimeve më të mëdha dhe efikase të trupit që e afron me Zotin është namazi. Resulullahu s.a.v.s. thotë:
“Robi më së afërmi është me Zotin kur është në sexhde, andaj shpeshtoni lutjet.”(9)
Në një hadith tjetër thotë:
“Kur ndonjëri prej jush është duke u falur, vërtet ai i lutet Zotit, e Zoti i tij është në mes tij dhe kibles.”(10)
Ky hadith tregon për vlerën e jashtëzakonshme të namazit. Ai tregon për dashurinë që robi përfiton duke u afruar tek Allahu. Namazi është vend i lutjes dhe afërsisë, ku nuk ka ndërmjetësues mes robit dhe Zotit. Nuk ka gjë më të kënaqshme për robin sesa namazi. Këtë e thekson Resulullahu s.a.v.s., kur thotë: “Kënaqësia ime më është bërë në namaz.”(11)
Prej veprave që e afron njeriun tek Zoti është pushteti i drejtë. Resulullahu s.a.v.s. thotë:
“Vërtet udhëheqësit e drejtë tek Allahu kanë pozita të larta të ndritshme, në të djathtë të Zotit. Që të dy duart e Tij janë të djathta. Ata janë që në pushtet, në familje dhe përgjegjësi janë të drejtë.”(12)
Në mesin e veprave që e afrojnë njeriun tek Allahu, përveç detyrimeve, janë edhe veprat vullnetare - që janë falja e namazit nafile, agjërimi vullnetar, lëmoshat e ndryshme të bamirësisë, angazhimi për pajtimin e njerëzve, urdhërimi në të mira dhe ndalesa nga të këqijat, lufta në rrugën e Allahut. Dashuria ndaj të dashurve të Allahut ndodh në saje të besimit të fortë dhe nënshtrimit të plotë karshi Krijuesit Fuqiplotë.

Kërkimi i afërsisë tek Allahu është dy llojesh:
- Afërsia e Zotit me robin e Tij kur Zoti i jep atij në këtë botë mendjemprehtësi, e në botën tjetër i jep kënaqësinë e Tij.
- Dhe afërsia e robit me Zotin e tij përmes besimit. Këtu bëjnë pjesë leximi i shpeshtë i Kuranit, dëgjimi i tij me kuptim dhe meditim.
Prej veprave të tjera që e afrojnë njeriun tek Allahu është edhe të rikujtuarit e Allahut në qetësi dhe sprova. Në këtë kontekst Resulullahu s.a.v.s. thotë:
“Ju kanë paraprirë El muferridunët në shpërblime.” I është thënë: “Kush janë ata, o i Dërguar i Allahut?” Ai u përgjigj: “Janë ata dhe ato që shpesh e rikujtojnë Allahun.”(13)
Afërsi tek Allahu konsiderohet edhe dashuria ndaj të dashurve të Allahut dhe evliave të Tij dhe armiqësia ndaj armiqve të Tij. Në këtë kontekst kemi hadithin:
“Janë disa robër të Allahut, të cilët nuk janë as Pejgamberë e as dëshmorë, por për pozitën që u ka dhuruar Allahu ua kanë lakmi edhe Pejgamberët edhe dëshmorët.” Sahabët i thanë: “Na trego kush janë ata.” Ai u përgjigj: “Njerëzit që janë dashur për hir të Allahut, pa pasur mes vete afërsi farefisnore, as pa favorizuar njëri-tjetrin me pasuri. Pasha Allahun, fytyrat e tyre janë dritë. Janë në vende të larta të ndritshme, nuk frikësohen kur njerëzit kanë frikë dhe nuk brengosen kur njerëzit kanë brengë.” Pastaj Resulullahu s.a.v.s. lexoi ajetin: “Nuk ka fare dyshim, me të vërtetë për miqtë e Allahut (evliatë) as frikë nuk do të ketë mbi ta, as nuk do të pikëllohen.” (Junus, 62)14
Dhënia e shpeshtë e lëmoshës konsiderohet afërsi tek Allahu xh.sh.. Me këtë besimtari largon hidhërimin e Allahut dhe futet në mesin e besimtarëve të mirë. Resulullahu s.a.v.s. thotë:
“Lëmosha e fshehtë e largon hidhërimin e Zotit.”(15) Shprehja në hadith:
“Kur ta dua robin Tim, Unë bëhem shqisa e tij e të dëgjuarit, e të pamunit, dora dhe këmba e tij”
Në këto fjalë të Resulullahut s.a.v.s. në aspektin gjuhësor ka fjalë të paramenduara. Këtë mund ta ilustrojmë me shembuj. Kur i thua dikujt “Ki frikë Allahun”, atëherë nga ana substantive kuptohet se ai duhet të ketë mburojë, pengesë në mes tij dhe Allahut, e në realitet nuk kuptohet kështu, por qëllimi është “ki frikë dënimin e Allahut”.
Në këtë hadith paramendohet thënia: “Kur ta dua robin Tim, Unë bëhem ruajtës i shqisës së dëgjuarit me të cilën ai
dëgjon, bëhem ruajtës i shqisës së të shikuarit me të cilën ai shikon, bëhem ruajtës i dorës me të cilën ai vepron (godet), bëhem ruajtës i këmbës me të cilën ecën.
Kjo i përngjet thënies së të Dërguarit s.a.vs: “Ruaje Allahun, Allahu të ruan ty.” Kuptimi është se kush e respekton Allahun me përkushtim në kryerjen e veprave vullnetare pas detyrimeve, Allahu do ta ruajë atë nga dyshimet e devijuara, nga intrigat e djallit, do t’i ndihmojë që ai të mos mbizotërohet nga askush dhe nuk do të ketë forcë që mund ta mposhtë atë. Në këtë kontekst Allahu xh.sh. thotë:
“Se ti (o djall) ndaj robërve të Mi nuk ke kurrfarë force (as fizike e as mendore), përveç atyre të humburve që vijnë pas teje.” (El Hixhr, 42)
El-Hatabiu thotë: “Kjo thënie (e hadithit) është me shembuj, e kuptimi është se këto gjymtyrë janë të udhëzuara nga Allahu në veprat që punojnë, nga dashuria e Allahut ato kanë lehtësime, janë të ruajtura nga ndodhitë e këqija që mund të futen me shqisën e të dëgjuarit, janë të ruajtura nga të shikuarit në gjërat që shikimi është i ndaluar, e kanë të ruajtur dorën aty ku nuk lejohet të preket apo goditet, e kanë ruajtur ecjen për të keqen që duhet arritur.
Apo kuptimi i tij është ruajtja e robit nga ana e Allahut, ngase kur e do atë, urren që të sillet me gjëra që janë të ndaluara(16).”
Kështu evliaja nuk dëgjon përveçse atë me të cilën Allahu është i kënaqur, nuk shikon, as nuk flet, as nuk vepron, e as nuk ecën përveçse aty ku Allahu është i kënaqur me të.
Në këtë hadith kemi shprehje metaforike, ku dashuria e flaktë për Allahun nënkupton që robi t’u japë përparësi urdhrave të Allahut mbi çdo gjë tjetër. Kjo mund të ilustrohet edhe në këtë mënyrë: Kur nëna i thotë djalit të saj: “Ti je syri im, zemra ime, shpirti im”, nënkupton se ajo e do djalin e saj ashtu siç e do veten, syrin, shpirtin dhe zemrën e saj. Kështu evliaja e do Zotin e tij më shumë sesa e do dëgjimin, shikimin, dorën dhe shpirtin e tij.
Njeriu pa këto shqisa nuk mund të arrijë aty ku do apo aspiron. Paramendo një person që ka gjymtyrë të palëvizshme, ai nuk mund të arrijë pa to asnjë aspiratë.
Me gjymtyrët që posedon ai mund të arrijë shumë nga kënaqësitë e Allahut, por megjithatë këto gjymtyrë kanë fuqi të limituara, janë të pamundshme për shumë gjëra, kështu që kur Allahu u ofron përkrahje e ndihmë, atëherë gjymtyrët mund të arrijnë edhe keramete që i tejkalojnë gjërat e zakonshme.
Shembuj të fuqisë së gjymtyrëve përmes kerameteve Se çfarë do të thotë fuqia e gjymtyrëve të evliave të
Allahut përtej aftësive të limiteve të tyre, më së miri mund ta ilustrojmë me shembullin e Omerit r.a.:
“Ai (Omeri r.a.) ishte duke mbajtur hytben e xhumasë dhe gjatë fjalimit të tij thirri (nga që iu kishte shfaq pozita momentale e ushtrisë në front): “O Sarije! Kodra, kodra!” Njerëzit u kthyen duke shikuar njëri-tjetrin. Sarije ishte komandanti i ushtrisë së myslimanëve. Ushtria e dëgjoi zërin e Omerit duke i nxitur që t’ia mësyjnë kodrës. Kur shkoi atje, hasi ushtrinë e politeistëve që gati po i sulmonte pas shpine. Atëherë (ushtria e myslimanëve) nxituan dhe i paraprinë në sulm dhe e fituan betejën.”17
Omeri r.a. nuk e pa ushtrinë me fuqinë lëndore dhe njerëzore të syrit të tij, por e pa me fuqinë që i mundësoi Allahu xh.sh.. Ushtria e myslimanëve kur e dëgjoi zërin e Omerit nuk e dëgjoi me fuqinë njerëzore të veshit, por e dëgjoi me fuqinë e Allahut të Lartësuar. E ky është edhe kuptimi i hadithit “Allahu bëhet shqisa e të dëgjuarit me të cilën dëgjon njeriu, shqisa e të shikuarit me të cilën ai shikon.
Gjithashtu, kemi ndodhinë kur Resulullahu s.a.v.s. me një grusht dhè goditi fytyrat e politeistëve dhe tha: “Fytyrat ju deformofshin”, dhe atëherë të gjithëve në sy u ra dheu e nga frika ikën.”(18)
Në këtë kontekst Allahu xh.sh. thotë:
“Nuk e hodhe ti (pluhurin në sytë e armikut, o Muhamed) kur e lëshove nga grushtet e tua, por e hodhi Allahu.” (El Enfalë, 17)
Pluhuri në sytë e politeistëve nuk arriti me fuqinë e dorës së Pejgamberit a.s., por arriti me fuqinë e Allahut xh.sh.. E ky është kuptimi i shprehjes në hadith:
“Allahu bëhet dora e tij me të cilën ai vepron – godet.” Thuhet se kuptimi i kësaj shprehjeje të hadithit është meditimi i thellë i evliasë në horizonte në krahasim me meditimin e njeriut të thjeshtë. Për shembull, fëmija kur e shikon dritën, zilen dhe prek lojërat në telefonin celular, ai e sheh atë vetëm si një lodër të mrekullueshme, pa i parë dobitë dhe mundësitë e tjera mahnitëse të celularit. Edhe njeriu i thjeshtë hapësirën, tokën, qiellin, yjet, detet, oqeanet, bimët, lulet nuk i vëren përveçse si panorama të bukurisë me të cilat kënaqet duke i parë, ndërsa evliaja i sheh këto dhe i kujtohet fuqia, urtësia dhe dija e Allahut.
Këto mendime në hadith nuk bien në kundërshtim njëra me tjetrën, përkundrazi e plotësojnë njëra-tjetrën rreth një kuptimi, e ai është se hadithi është metaforë që tregon ndihmën, mbështetjen, forcën dhe përkrahjen e Allahut ndaj evliasë.
Shprehja në hadith:
“Nëse ai më kërkon Mua diçka, Unë do t’ia japë atij, nëse ai kërkon mbrojtjen Time, Unë do ta mbroj atë (besimtarin – evlianë).”
Kur njeriu vazhdon të jetë i afërt me Krijuesin e tij, atëherë atij i mundësohen disa epërsi nga të tjerët që qëndrojnë larg Krijuesit. Kjo epërsi tregohet edhe në këtë pjesë të hadithit, që është një pozitë e lartë për të dashurit, evliatë dhe të afërmit e Allahut. Ai u përgjigjet evliave në lutjet dhe kërkesat e tyre, i mbron kur ata kërkojnë mbrojtje. Kështu dashuria ndaj evliave shndërrohet në përgjigje të ftesës duke iu mundësuar keramete pa precedentë. Në këtë kontekst Resulullahu s.a.v.s. thotë:
“Vërtet janë disa robër të Allahut, kur betohen në Allahun, betimi i tyre është i pranuar.”(19)
Sikur Allahu i thotë atij se je në pozitën që kur betohesh për Allahun, Allahu është Ai që ta pastron betimin tënd. Kjo është pozita kur njeriu si krijesë e dobët betohet në Mbretin e mbretërve dhe Ai ia pranon betimin.
El-Bera bin Maliku është ai që kur sahabët shkonin në beteja luftarake, e merrnin me vete dhe i thoshin të betohet
në Allahun se do të korrim fitore. Në një betejë në veri të shtetit islam, jobesimtarët e rrethuar nuk pranonin të dilnin nga kalaja e fortifikuar. Sahabët i thanë El- Beraut: “Për Allahun, betohu në Allahun që të korrim fitore.” Ai u tha: “Më jepni pak hapësirë.” Shkoi dhe u pastrua, u parfumua, u kthye dhe ngriti shpatën lart duke iu lutur Allahut xh.sh. me këto fjalë:
“Zoti im, vërtet Ti e di sa të dua, ndaj të lutem në këtë ditë të bekuar duke u betuar në Ty për të na ndihmuar që të triumfojmë.”
Ai njëherazi kërkoi të jetë edhe dëshmori i parë në këtë betejë. Allahu xh.sh. me madhështinë e Tij iu përgjigj:
Pasha Krenarinë Time dhe Fuqinë gjithsesi do të ndihmoj për fitore, qoftë edhe pas një kohe-momenti.” Ai u betua, beteja u zhvillua, ai ra dëshmor dhe fitorja u arrit me thyerjen e kalasë, mbi të cilën u ngrit flamuri “La ilahe il-lAll-llah”(20).
Prej sahabëve që u pranohej lutja duke u betuar ishin El- Bera bin Malik dhe Enes bin en-Nedar, ndërsa prej sahabëve që u pranohej lutja (edhe pa u betuar) ishin: Sead bin Ebi Vekkas, El Alau bin El-Hadremij, Enes bin Malik, Ebu Mus- lim El-Havelanij etj.
Duke u mbështetur në këtë hadith, shumë njerëz duke menduar se janë evlia, e mashtruan veten, iu lutën Allahut e Ai nuk iu përgjigj, ngase në këtë drejtim ka nevojë për burra të drejtë, të sinqertë, korrektë, të pastër në zemër dhe shpirt sepse çështja e evliasë vendndodhjen e ka në zemër e jo në formalitete.
Shprehja në hadith:
“Unë nuk ngurroj për asnjë punë sa ngurroj të marr shpirtin e robit tim besimtar, pasi ai e urren vdekjen dhe Unë urrej ta zhgënjej atë.”
Dijetarët kësaj pjese të hadithit i kanë dhënë disa kuptime: Ndodh që njeriu gjatë jetës së tij të preket nga ndonjë
sëmundje e rëndë, por gjatë lutjes së tij për shërim Allahu e shëron, kështu që ia largon atë të keqe për shkak të lutjes. Në anën tjetër, ndoshta aty ka qenë përfundimi i jetës së tij, por ja që i jep një mundësi vazhdimi. Në këtë rast mund të themi se Allahu xh.sh. ka të gjitha mundësitë të veprojë ashtu siç dëshiron dhe vepron diçka që i shkon për shtat apo e kërkon besimtari. Por duhet ta dimë se patjetër përfundimi duhet të ndodhë, ngase Allahu xh.sh. e ka bërë ligj përfundimin e jetës për krijesat e Tij, atëherë kur e arrin caktimin e Tij, kurse përjetësia i përket vetëm Atij.
- Kuptimi mund të jetë se melekët e vdekjes për askënd nuk kanë dy mundësi, e Unë jam vepruesi i asaj çështjeje, përveçse për ata robër të mirë që e urrejnë vdekjen.
Që të dy mendimet e cekura kanë të drejtën e tyre, ngase Allahu xh.sh. ka mëshirë dhe është i dhimbshëm ndaj robit të Tij 21.
- Allahu xh.sh. e ka caktuar vdekjen për të gjithë robërit eTij. Këtë e shpreh në citatin Kuranor:
“Secili shpirt do ta shijojë vdekjen.” (Ali Imran, 185)
Allahu xh.sh. kur e cakton një vendim, aty nuk ka dilemë, por vdekja rëndom është e rëndë dhe atë e përcjellin vështirësi dhe mundime. Hazreti Aisheja thotë:
“Vdekja i ka vështirësitë e veta, atë do ta përjetojë gjithkush. Vështirësi ka përjetuar edhe vet Pejgamberi a.s. në momentet e fundit të jetës së tij. Pranë tij ishte një enë me ujë, e fuste dorën në të dhe fërkonte fytyrën me ujë e thoshte:
“Zoti im, më ndihmo në këtë agoni të vdekjes!(22) ... La ilahe il-lAll-llah, vërtet vdekja ka agoni.”(23)
Me këtë na tregon se ndarja e shpirtit prej trupit është ndarje e vështirë dhe e mundimshme për besimtarët, por këtu është edhe efekti i shpërblimit për njerëzit e devotshëm. Vështirësitë ekzistojnë, por takimi me Allahun është më i dashur dhe i tejkalon të gjitha vështirësitë dhe mundimet. Këtu kemi hadithin:
“Por vërtet besimtarit kur i vjen vdekja, përgëzohet me kënaqësinë dhe respektin e Allahut. Kështu nuk ka gjë më të dashur para vetes së tij dhe e dëshiron takimin me Allahun, edhe Allahu e dëshiron takimin me të....”(24)
Ndodh gjithashtu që besimtari ta urrejë vdekjen për shkak të vështirësive që ka, por Allahu nuk e zhgënjen, ngase dëshiron lehtësim për të e jo vështirësi në ndarjen nga kjo botë.


_________________
1. “Sahihul Buhari”, Kitabu rrikaik, vëll. XI, f. 340, nr. 6502.
2. “Sunen Ibën Maxhe”, vëll. XII, f. 124, nr. 4092.
3. Ahmed Ulvan Hakki, “El erbeun hadithen fil ahlaki”, f. 45.
4. “Et-tabekat eshafiaije”, vëll. VII, f. 155.
5. Ibn Haxher, “Fet’hul Bari”, vëll. XI, f. 340.
6. “Sunen Ebi Davud”, vëll. XII, f. 291.
7. “Sahihul Buhari”, vëll. VIII, f. 354, nr. 4686. Hadith
8. Ahmed Ibën Hanbel, “Ez-zuhd”, f. 83.Hadith
9. “Sahihu Muslim”, vëll. III, f. 29, nr. 744.
10. “Sahihul Buhari”, nr. 406; Muslim, nr. 547.
11. El Albani, “Sahihul Xhamiu”, nr. 3124.
12. “Sahihu Muslim”, nr. 1827.
13. “Sahihu Muslim”, nr. 2676.
14. “Sunen Ebi Davud”, nr. 3527. Albani e ka konfirmuar autentik.
15. El Albani, “El Xhamiu s-sahih”, nr. 3759; “El Mu’xhemul evset lit- Taberanij”, vëll. II, f. 455, nr. 956.
16. “Fet’hul Bari bi sherh Sahihul Buhari”, vëll. XI, f. 340.
17. Ibën El Ethir, “Usdul gabe fi marifeti s-sahabe”, vëll. IV, f. 164.
18. “Sahihu Muslim”, vëll. III, f. 1402, nr. 1777.
19. “Sunen Ebi Davud”, vëll. IV, f. 197, nr. 4595; “Musned Ahmed”, vëll. III,
f. 128.
20. Aidë El Karnij, “El Misku vel ainberu fi hutabil minberi”, fq.124.
21. “Fet’hul Bari”, vëll. XI, f. 341. Takvim - Kalendar 2017
22. “Sunen Ibën Maxhe”, vëll. V, f. 114, nr. 1612.
23. “Sahihul Buhari”, Kitabu rrikak, nr. 6510.
24. Po aty, nr. 6507.